Broszkiewicz Jerzy

Ci z Dziesiątego Tysiąca / Jerzy Broszkiewicz

ci_z10 Warszawa: Nasza Księgarnia, 1962,- s. 172, [Klub Siedmiu Przygód]

Informacje dodatkowe
nakład: 30.234
projekt okładki: Rychlicki Zbigniew
ilustracje: Krotkiewska Elżbieta
Inne wydania: 1964, 1966, 1969, 1973, 1982 (Nasza Księgarnia); 1973, 1989 (Literackie)
Tłumaczenia: I. „Трое с десятой тысячи” / Ежи Брошкевич.- Moskva: Dietskaja Litieratura 1969 (okładka); II. „Trosečníci v řece meteorů„ / Jerzy Broszkiewicz.- Praha: Albatros, 1976 oraz 1977.- [Knihy Odvahy a Dobrodružství] (okładka); III. „Oти с десятой тысячи„ / Jerzy Broszkiewicz.- Kiev: Veselka, 1974; IV. „Trimata ot desetata chiljada : fantastična povest„ / Jerzy Broszkiewicz.- Sofija: Narodna Mladež, 1974.- [Priključenija i Naučna Fantastika]; V. „Uchū shōnen Ion„ / Jerzy Broszkiewicz.- Tōkyō: Gakushū Kenkyūsha, 1971; VI. „Vesmírne dobrodružstvá” (razem z „Mój księżycowy pech”).- Bratislava: Mladé Letá, 1978 (okładka); VII „Die rot-weiße Sonne” / Jerzy Broszkiewicz.- Berlin: Kinderbuchverlag, 1973 (okładka)

Może to sentyment, a może wcale nie. W każdym razie myślę sobie, że dziś młodzież (zakładając, rzecz jasna, jakiś procent parcia na literaturę w ogóle) nie ma zbyt dużej szansy na dobrą powieść fantastyczną przeznaczoną dla młodzieży. Epoka PRL-u, ta która mnie osobiście jest bliska, obfitowała w drukowane historie o przygodach tak samo młodych ludzi, o ich problemach, które – będąc umiejscowionymi w kosmosie albo w przyszłości – nabierały bardzo często głębi, a przynajmniej kosmiczne otoczenie stwarzało okazję na przyjrzenie się im z zupełnie innego, kosmicznego kąta. Dość wspomnieć Peteckiego, Monicę Hughes, Kuczyńskiego i oczywiście Jerzego Broszkiewicza. „Ci z Dziesiątego Tysiąca” to nie jest typowa powieść s-f, bowiem zbyt wiele w niej nierealnych rozwiązań (jak choćby pochodzenie jednego z głównych bohaterów Iona Soggo), więc w jakimś sensie jest bajką, ale przecież dziejącą się w normalnej przestrzeni kosmicznej. Na mechanoplanecie o imieniu Zwiadowca spędza wakacje trójka młodych ludzi: wspomniany już Ion, oraz bliźniacy Alek i Alka Roj. Od samego początku darzymy ich wyjątkową sympatią, i nie wiadomo, czy rodzi się ona dzięki niezwykłemu kunsztowi autora, czy też naszym (moim!) pragnieniom. W każdym razie jest łatwiej zaangażować się w opowieść, mając do dyspozycji garść pozytywnych emocji. Urocze wakacje zostają nagle przerwane, gdy kosmoloty rodziców dzieci dostają się w tarapaty. Trzeba bowiem wyjaśnić, iż „przecierają” oni niejako trasę dla przyszłej podróży statku o nazwie „Ziemia”, który poraz pierwszy ma osiągnąć Alfa Centauri (o podróży tej mówi druga część „Oko Centaura”). Ion, Alka i Alek stają na wysokości zadania, kiedy uświadamiają sobie, że są jedynym ratunkiem dla swoich rodziców… Warto sięgnąć po tę książkę, już choćby z powodów czysto rozrywkowych, i z powodu, który jest być może nad wyraz subiektywny, ale… chyba jednak naprawdę jest: dziś już trudno o taką literaturę. Solidna, radosna, pełna normalnego humoru, ciepła i pozytywna powieść na dobre i gorsze dni.

Recenzje książki:

Dzieci tytanów / [Predator].- [w:] Fantastyka, 1990, nr 10 (wg numeracji Nowej Fantastyki – nr 4), s. 65

Okładki innych wydań:


NK 1964, 1966, 1969	NK 1973, 1982	Literackie 1989

Mister Di / Jerzy Broszkiewicz

Warszawa: Nasza Księgarnia, 1972, s. 222.- [Klub Siedmiu Przygód]

Informacje dodatkowe
ISBN: –
Nakład: 30.000
Inne wydania: 1978 (Warszawa: Nasza Księgarnia)
Okładka: Rechowicz Gabriel
Ilustracje: Rechowicz Gabriel
Tłumaczenia: –

To właściwie świetna powieść terapeutyczna, wykorzystująca co prawda typowo fantastyczny motyw sprawczy (tu w postaci diabła), ale przy okazji mądra, bez nadętych zapędów do zbędnego dydaktyzmu. Bohaterem historii jest czterdziestokilkuletni profesor powracający z konferencji dot. spraw żywności. W samolocie spotyka dziwnego jegomościa (tytułowy Mister Di), który sprawia, po wymianie dość różniących się zdań, iż bohater zamienia się skórą ze swym kilkunastoletnim synem. Metamorfoza iście przerażająca, ale do chwili, w której okazuje się, że w taki sposób można poznać realia młodych. Mężczyzna, już w skórze nieletniego Marka pomaga przyjacielowi Ambrożemu, który wskutek zawiłości swego młodego życia podejmuje decyzję ucieczki z domu, próbuje naprawić relacje z szorstkim nauczycielem Laudańskim, poznaje meandry imprezowego życia, ale i łagodzi związek z Elą Jaroń… Pełna humoru (jak to u Broszkiewicza), wzruszeń i rozsądnych lekcji powieść, jedna z najlepszych autora.

O książce:

Proces poznawczy w fantastyce na przykładzie powieści Jerzego Broszkiewicza „Mister Di” / Artur Nowakowski.- [w:] „Biblioterapeuta Łódzki” (2018)

Okładki innych wydań:

NK
1978

Mój księżycowy pech / Jerzy Broszkiewicz

Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, s. 247.- [Klub Siedmiu Przygód]

Informacje dodatkowe
Nakład: 30.277
Inne wydania: –
Okładka: Terechowicz Włodzimierz
Ilustracje: Terechowicz Włodzimierz
Tłumaczenia: I. Mein Pech mit der Mondreise.- Berlin : Der Kinderbuchverlag, 1978 (okładka); II. Patálie s cestou na Mesiac.- [w:] Vesmírne dobrodružstvá (razem z „Ci z Dziesiątego Tysiąca”).- Bratislava: Mladé Letá, 1978 (okładka)

Jedna z zabawniejszych książek SF dla młodego czytelnika autorstwa J. Broszkiewicza. Goniąc za szkolną wycieczką Paweł Kostal nie potrafi się opędzić od… pecha, który koniec końców przyniesie mu splendor i kilka dodatkowych stopni pilotażu kosmicznego. Wpierw spotyka na swej drodze słynnego Johanessa Melassę, którego ratuje z popsutego sputnika, potem decyduje się na wycieczkę najtrudniejszą trasą księżycową z profesorem-ojcem nie mniej sławnego Dariusza Amfikoupulosa. Paweł staje się sławny dzięki filmowi, jaki z owej wycieczki nakręciła księżycowa ekipa telewizyjna. Podczas powrotu do domu poznaje w końcu zainstalowanego na pokładzie swojej XL-218 Pawła II, czyli inteligentny komputer pokładowy, który odtąd staje się jego najdroższym przyjacielem. Końcówka powieści przynosi trudniejsze i poważniejsze zadanie, jakim jest pomoc tym, którzy ucierpieli wskutek ławicy meteorytów… Idealna fantastyka dla młodzieży, bardziej fantastyczna niż fantastycznonaukowa, choć wypełniona kosmicznymi wyścigami, satelitami, kosmobusami i księżycowym pyłem. Nie zabrakło w niej też i nuty romantycznej (zadurzenie w Kanadyjce Iris Dalton) i pełnych garści humoru – jak zresztą na Broszkiewicza przystało.

Okładki innych wydań:

NK
1975

Oko centaura / Jerzy Broszkiewicz

oko_centaura Warszawa: Nasza Księgarnia, 1964,- s. 252, [Klub Siedmiu Przygód]

Informacje dodatkowe
nakład: 30.234, ilustracje: Młodożeniec Jan
Inne wydania: –
Tłumaczenia: I. „Das Auge des Centaurus”, Berlin : Verlag Kultur und Fortschritt, 1968 (okładka)

Można spotkać się z opiniami, że „Oko Centaura” jest dużo gorszą książką niż jej poprzedniczka „Ci z Dziesiątego Tysiąca”. Że jakoby autor nie potrafi sobie w niej poradzić z dojrzewającą młodzieżą, że fabuła jest już ciut skostniała, i że to nic dziwnego, iż książka nie doczekała się wznowień, w przeciwieństwie do wspomnianej już pierwszej części przygód młodych bohaterów. Fakt, wydanie z 1964 roku jest jedynym, a ceny w Internecie i antykwariatach dochodzą do 100 złotych za egzemplarz (jeśli na taki trafimy, bo i z tym są spore kłopoty). Faktem jest też, że „Oko Centaura” jest już inną książką niż kilkakrotnie wznawiana „Ci z Dziesiątego Tysiąca”. Jednak nie nazwałbym jej gorszą. Nie podzieliłbym również opinii, iż autor nie potrafił sobie poradzić z bohaterami, do których tak nas przyzwyczaił w pierwszej części. Jest ich po prostu już trochę mniej, ale to dlatego, że sama powieść – jak mi się wydaje – jest trochę mniej „młodzieżowa”. Od wydarzeń na Dziesiątym Tysiącu upływa bowiem kilka lat, a i samo zadanie, jakiemu bohaterowie mają stawić czoła, przedstawione jest dużo poważniej. Sztuczna planeta o nazwie „Ziemia” zmierza ku układowi Centaura, który stanowi pierwszy pozaukładowy (mowa o Układzie Słonecznym) cel cywilizacji ludzi. Podczas podróży statek odbiera tajemnicze sygnały ze wspomnianego Centaura, które zostają zinterpretowane na sposób przewidziany w tego typu eskapadach: sygnał od Obcych. W związku z tym wybrane zostaje przedstawicielstwo tworzące Zwiad, którego zadaniem jest sprawdzenie owych tajemniczych sygnałów. Jest rzeczą oczywistą, że do Zwiadu dostaje się Ion Soggo, jego robot opiekuńczy Robik, Alek i Alka Rojowie, czyli wszyscy ci, których znamy z książki „Ci z Dziesiątego Tysiąca”, oraz kilka osób, które są dla nas nowe, ale tylko do czasu; bardzo szybko zaczynamy darzyć je sympatią. Jedna i druga część reprezentuje typ fantastyki przygodowej, w „Oku Centaura” zostaje ona wzbogacona o kontakt z przedstawicielami obcej cywilizacji. Książka Broszkiewicza podtrzymuje moją własną (lecz nie tylko) bardzo pozytywną opinię o młodzieżowej powieści s-f w Polsce powojennej. Dużo w niej niegłupiej przygody, ciepła i uśmiechu, który nieomal wyczuwamy na twarzy piszącego ją autora. Jest też bezpretensjonalna i pozbawiona prób prawienia morałów, a jeśli takie występują to tylko w odpowiednich momentach. Jednym słowem – nie patrząc na cyferki kolejnych wydań – warto po nią sięgnąć choćby po to, by uśmiechnąć się razem z autorem i bohaterami do ich wspólnej przygody.

Wielka, większa i największa / Jerzy Broszkiewicz

Warszawa: Nasza Księgarnia, 1960,- s. 325

Informacje dodatkowe
nakład: ?
ilustracje: Rechowicz Gabriel
Inne wydania: 1961, 1962, 1964, 1966, 1968, 1970, 1972, 1973, 1975, 1978, 1981, 1984, 1986, 1988 (Warszawa: Nasza Księgarnia); 1986 (Kraków-Wrocław: Literackie); ; 1988, 1990, 1994, 1997 (Wrocław: Siedmioróg); 2000, 2007 (Phillip Wilson); 2004, 2005 (Kraków: Zielona Sowa)
Tłumaczenia: I. „Velika, veca i najveca” / Jerzy Broszkiewicz.- Zagreb: Mladost, 1977.- [Biblioteka Vjeverica] (okładka); II. „Velká, väčšia a najväčšia” / Jerzy Broszkiewicz.- Bratislava: Mladé letá, 1962; III. „Velké, větší, největší” / Jerzy Broszkiewicz.- Praha: Státní nakladatelství dětské knihy, 1963 (okładka); IV. „Одно другого интересней” / Ежи Брошкевич.- Varšava : Naša Ksengarnja, 1987 (okładka)

Już sam tytuł książki musi zastanawiać młodego czytelnika, ku któremu jest ona skierowana. Jak sam autor w jednym z wydań pisze: są to przygody, „z których druga jest większa od pierwszej (też niemałej) – a trzecia bez porównania większa od drugiej”. A więc, o co chodzi z tymi przygodami? Każda z nich aż iskrzy sensacją (taką na miarę percepcji najmłodszego odbiorcy) oraz niebanalną przygodą. Bohaterowie, których znajdziemy też w innej książce Broszkiewicza – „Długi deszczowy tydzień”, uwikłani zostają w trzy sytuacje, z których każda, stosując tytułowe stopniowanie, zapewni im coraz to większe doznania. Na początek Ika oraz Groszek poznają niecodziennego przyjaciela, którym okazuje się stary samochód Opel Kapitan. Ten też prosi dzieci (bo potrafi on mówić!) o pomoc w odnalezieniu małego chłopca, porwanego przez groźnych przestępców. Oto i pierwsza przygoda. Druga przenosi naszych bohaterów w powietrze; na pokładzie samolotu Jak (również porozumiewającego się z nimi ludzkim głosem) zadaniem dwójki bohaterów jest odszukanie rozbitego gdzieś nad Saharą samolotu Tajfun i jego załogi. W trzeciej, ostatniej przygodzie Ika i Groszek wysłani zostają jeszcze dalej – w kosmos. I to największe ich zadanie, najbardziej też odpowiedzialne. Występują tu w roli przedstawicieli całej Ziemi, a ich misją jest przekonać mieszkańców planety Vega, że nie wszyscy ludzie mają zapędy militarne, i że nie wszyscy chcą się nawzajem zgładzić… Książka Broszkiewicza jest już kultową powieścią, wznawianą wiele razy, obecną na liście lektur szkolnych. W roku 1962 doczekała się ekranizacji, w reżyserii Anny Sokołowskiej.

Okładki innych wydań:


NK 1961, 1962 1964, 1966 1968, 1970 1972, 1973 1975, 1978 1981, 1984 1986, 1988	NK 1981	Literackie 1986	Siedmioróg 1990	Siedmioróg 1994	P. Wilson 2000	Zielona Sowa 2004	P. Wilson 2007	Dwie Siostry 2011