Ludzie ery atomowej / Roman Gajda

Warszawa: Iskry, 1957,- s. 320

Informacje dodatkowe
nakład: 8250
Inne wydania: 1986 (Łódź: Wydawnictwo Łódzkie)
Tłumaczenia: –

Są takie powieści, które już na starcie powinny być odpowiednio wypromowane, nawet nie ze względu na treść, ale możliwość lub fakt utworzenia podwalin pod powstanie nowych trendów w literaturze. Takie twierdzenie nie jest nowe; już wielu krytyków uznało powieść Gajdy za historię, która „nie trafiła w swój czas”. Opowieść Romana Gajdy pisana była na przełomie lat 1947/1948 i gdyby pojawiła się w tych latach na rynku wydawniczym, to – jak pisze w posłowiu do wydania z 1986 roku A. Wójcik – „mogłaby odegrać istotną rolę w kształtowaniu oblicza gatunku”. „Ludzie ery atomowej” bowiem to rozpoczęcie nowej fascynacji w prozie – fascynacji techniką. I choć wydźwięk jest tu nader utopijny, to jakże byłby istotny dla czytelnika tamtego okresu. Książka ukazała się w końcu w roku 1957. Akcja rozpoczyna się na Antarktydzie, gdzie grupa naukowców wykopuje z lodu człowieka z minionej epoki – wieku XX. Świat, w jakim przyszło mu się „odrodzić” (dzięki nowemu osiągnięciu medycyny – rewitologii), jawi się jako rodzaj socjalistycznego ładu, bez wojen i bomb (co jednak później nie będzie już tak oczywiste), bez kłamstw. Poznaje wytwory epoki nauki i techniki: Instytut Botaniki Stosowanej wytwarzający nowe gatunki roślin, świecące powietrze, podziemne miasta… Ale natyka się też na przejawy przesytu, które doprowadzają do zbiorowych samobójstw. Dociera do niego fakt istnienia tzw. ludzi US – sztucznie urodzonych, co jest szczytem możliwości ludzkiego geniuszu, ale i co bezpośrednio wiąże się z owymi samounicestwieniami… Wiele z wynalazków epoki, w której przyszło żyć Relskiemu, możemy zaobserwować współcześnie: telefonowizor to rodzaj telefonu komórkowego, brak wiz i paszportów, Europa jest Federacją Zjednoczonych Narodów, jest też radioteleriks będący odpowiednikiem dzisiejszego magnetowidu (tu, jak i w kilku innych miejscach, już przeskoczyliśmy kreowaną przez autora przyszłość). Wydawać by się mogło, że „Ludzie ery atomowej” to wyłącznie pochwała techniki i możliwości stworzonej przez ludzkość nauki, że to cześć oddana nieistniejącemu modelowi społeczeństwa. Jednak w miarę zagłębiania się w treść powieści zauważymy też pewien rodzaj goryczy i głębokiej refleksji, jaki towarzyszy temu zachwytowi.

Recenzje książki:

• Kiełki nowego / W. Kopaliński.- [w:] Nowa Kultura, 1958, nr 9
• Wizja przyszłości za złotych 16 / J. Siewierski.- [w:] Nowe Książki, 1958, nr 4