Warszawa: Alfa, 1989, s. 199

Informacje dodatkowe
ISBN: 83-7001-189-6
Inne wydania: –
Okładka: Tofil Jacek
Tłumaczenia: –

To wyjątkowa pozycja, dopełniająca literacki (i nie tylko) wizerunek najbardziej znanego polskiego twórcy fantastyki socjologicznej. Na książkę składają się teksty dwojakiego rodzaju: część z nich to opowiadania autora (często po raz pierwszy drukowane w książce) oraz konspekty nienapisanych książek, a część to teksty dotyczące sylwetki pisarza. W próbkach prozatorskich dość często występuje motyw eksperymentu naukowego. W otwierającym antologię opowiadaniu pt. „Ekstrapolowany koniec świata” autor dotyka ważnego problemu postępu technologicznego jako wyroku śmierci wydanego na ludzkość. Pytanie zatem brzmi: czy pozbyć się tych, którzy swoją przeciętnością umysłu hamują kontrolowany postęp, czyniąc go chaotycznym i prowadzącym do zagłady, czy też… unicestwić tych, którzy go tworzą? Z nauką wiąże się „Towarzysz podróży”, w którym stykamy się z napędem hiperprzestrzennym oraz „Druga strona lustra” z eksperymentami z antymaterią i antyprzestrzenią. Kilka tekstów ukazuje nam oryginalny wizerunek robota: w „Źle o nieobecnych” rodzi się bunt maszyn, natomiast w „Śmierci Karola” mamy okazję przyjrzeć się cybernetycznemu ochroniarzowi pracowniczemu, co z kolei naprowadza czytelnika na kolejny obszar eksploatowany w zbiorze, czyli BHP: w „Błędzie pilota” jednym z bohaterów jest przedstawiciel Związku Zawodowego Pracowników Kosmosu, natomiast w „Pigułce bezpieczeństwa” okazuje się, że preparat mający powodować wzmożoną uwagę przy podejmowaniu rozmaitych czynności na pokładzie statku kosmicznego, potrafi spowodować nadwrażliwość na najdrobniejszy nawet błąd czy usterkę. Nie brakuje też klasycznych dla Zajdla tematów, a więc odwołań do społeczeństw przyszłości w „Wyższych racjach” (w aluzjach do znanej autorowi opresyjności systemu), czy też reprezentantów obcych cywilizacji – choćby w tytułowym „Liście pożegnalnym”, będącym listem od kosmitów, wyrajającym głębokie rozczarowanie człowiekiem i jego cywilizacją. Dopełnieniem może być pełne humoru opowiadanko „Satelita”, o tym, jak to można pomylić teleskop z… butelką wódki.
Drugą część stanowią fragmenty powieści „Drugie spojrzenie na planetę Ksi” oraz konspekty powieści napisanych i nienapisanych. Całość dopełnia wspomnienie Macieja Parowskiego o pisarzu oraz wyczerpująca bibliografia utworów Zajdla włącznie z przekładami na obce języki.

Zawartość: 1. Janusz Zajdel o sobie, 2. Ekstrapolowany koniec świata, 3. Druga strona lustra, 4. Towarzysz podróży, 5. Źle o nieobecnych, 6. Satelita, 7. Kolejność umierania, 8. Śmierć Karola, 9. List pożegnalny, 10. Inspekcja, 11. Pigułka bezpieczeństwa, 12. Błąd pilota, 13. Śmieszna sprawa, 14. Adaptacja, 15. Pełnia bytu, 16. Wyższe racje, 17. Utopia, 18. Chrzest bojowy, 19. Wyjątkowo trudny teren, 20. Drugie spojrzenie na planetę Ksi (fragmenty), 21. Konspekty powieści napisanych, 22. Konspekty powieści nie napisanych, 23. JANUSZ i my (wspomnienie Macieja Parowskiego), 24. Bibliografia twórczości Janusza A. Zajdla (z przekładami).