Liczba tłumaczeń:

Ilość pojedynczych przekładów na inne języki według krajów:


ar Argentyna: książki – 1; opow. – 0
am Armenia: książki – 1; opow. – 0
au Australia: książki – 1; opow. – 0
at Austria: książki – 1; opow. – 3
by Białoruś: książki – 3; opow. – 1
bg Bułgaria: książki – 6; opow. – 12
hr Chorwacja: książki – 3; opow. – 0
cz Czechy: książki – 29; opow. – 155
dk Dania: książki – 1; opow. – 0
fi Estonia: książki – 3; opow. – 0
fi Finlandia: książki – 6; opow. – 1
fr Francja: książki – 15; opow. – 5
gr Grecja: książki – 1; opow. – 0
ge Gruzja: książki – 1; opow. – 1
es Hiszpania: książki – 13; opow. – 0
nl Holandia: książki – 4; opow. – 0
il Izrael: książki – 1; opow. – 0
jp Japonia: książki – 10; opow. – 2
yu Jugosławia: książki – 0; opow. – 1
kz Kazachstan: książki – 0; opow. – 1
kp Korea Płn.: książki – 1; opow. – 0
lt Litwa: książki – 4; opow. – 2
lv Łotwa: książki – 3; opow. – 2
mk Macedonia: książki – 1; opow. – 0
md Mołdawia: książki – 0; opow. – 1
de Niemcy: książki – 123; opow. – 173
no Norwegia: książki – 1; opow. – 0
pt Portugalia: książki – 1; op. – 0
ru Rosja: książki – 80; opow. – 237
ro Rumunia: książki – 5; opow. – 0
rs Serbia: książki – 3; opow. – 0
sk Słowacja: książki – 7; opow. – 11
si
Słowenia: książki – 1; opow. – 0
ch Szwajcaria: książki – 2; op. – 1
se Szwecja: książki – 4; opow. – 1
tr Turcja: książki – 2; opow. – 0
tm Turkmenistan: książki – 0; opow. – 1
ua Ukraina: książki – 10; opow. – 1
us USA: książki – 17; opow. – 20
uzb Uzbekistan: książki – 0; opow. – 1
hu Węgry: książki – 15; opow. – 122
gb Wlk. Bryt.: książki – 14; op. – 15
it Włochy: książki – 9; opow. – 1


esp esperanto: książki – 0; opow. – 5

Zobacz też:

Eksperyment naukowy

Chichot Pana Boga / Andrzej Otrębski

Warszawa: KAW 1986, s. 120

Informacje dodatkowe
Nakład: 100.350
ISBN: 83-03-01183-9
Projekt okładki: Waldemar Chwedczuk
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Głównym wątkiem powieści jest eksperyment naukowy przeprowadzony na pacjencie kardiologicznym, któremu wszczepiono atomowy rozrusznik serca. Walka z władzą, która boi się nowego wynalazku jest dodatkowym walorem historii. Książka została sfilmowana w 1988 roku pod tym samym tytułem, w reżyserii Tadeusza Kijańskiego i z autorem książki jako współscenarzystą.

Exodus VI / Janusz Mil, Sławomir Mil

Warszawa: KAW, 1984,  s. 64.- [Fantazja – Przygoda – Rozrywka]

Informacje dodatkowe
ISBN: 83-03-00734-3
Nakład: 100.350
Inne wydania: –
Okładka: Żwikiewicz Wiktor
Tłumaczenia:
 –

Bardzo daleka przyszłość, w której Ziemia jest praktycznie wyludniona, choć człowiek jest długowieczny, zmodyfikowany genetycznie. Thorn XII, po zesłaniu na jedną ze stacji kosmicznych, próbuje przywołać do życia dawny model człowieka. Gdy w efekcie kłopotów ucieka ze stacji, kilkoro bohaterów (tych, nad którymi pracował Thorn) rozpoczyna swoją walkę o pozostanie takimi, jakimi są, czyli o niedopuszczenie do ingerencji w ich umysł.

Mutanci / Tadeusz Markowski

Warszawa: Orbita, 1988, s. 268

Informacje dodatkowe
ISBN: 83-7034-000-8
Nakład: 80.000
Inne wydania: 2017 (Stawiguda: Solaris)
Okładka: Brzezicki Andrzej
Tłumaczenia:
 –

Pierwsza część cyklu o mutantach (drugim tomem jest „Umrzeć, by nie zginąć”). Ziemia nie jest już taka jak dawniej. Ludzie żyją w wysokich konstrukcjach, eksperymenty genetyczne wytworzyły w nich ponadprzeciętne zdolności, w tym telepatyczne i teleportacyjne. Po tysiącach lat na macierzystą planetę wraca statek kosmiczny z załogą odbywającą zapomnianą już misję. Ci, którzy wrócili także są obdarzeni nadnaturalnymi (z dzisiejszego punktu widzenia) umiejętnościami. Relacje z mieszkańcami Ziemi wydają się w takiej oto optyce wyjątkowo interesujące…


Okładki innych wydań:

Solaris
2017

Krawędzie czasu / Małgorzata Kondas

Warszawa: Poltext, 1991,- s. 172

Informacje dodatkowe
nakład: –
ISBN: 83-85366-03-2
Okładka: Kuczyński Tomasz
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autorki.

Podobnie jak w „Sporze o czarownice” niniejszy zbiór opowiadań przesycony jest atmosferą nierealności, oscylującą gdzieś pomiędzy klasyczną fantazją a fantastyką naukową. Pojawiające się w tekstach motywy zaczerpnięte z arsenału typowej science-fiction dotyczą min. eksperymentów medycznych, tu z nowym środkiem nasennym („Reklama środka nasennego”), czasem znajdziemy rodzaj antyutopii z odniesieniami do struktur polityczno-społecznych („Nowy człowiek”), wykorzystywanie hipnozy, podróże w czasie, apokaliptyczne wizje społeczeństwa, elementy powiązane z cywilizacjami pozaziemskimi… Zbiór opowiadań został tez opublikowany w formie audioksiążki (w 1991 r.) w Zakładzie Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych w Warszawie, czytanej przez Barbarę Kobrzyńską.

Zawiera opowiadania: 1. Białe mrówki, 2. Ekspedycja do krawędzi czasu, 3. Klaustrofobia, 4. Lubczyk, 5.Magia i komputer, 6. Mąż miss Block, 7. Mgła, 8. Mirror, 9. Mistyfikacja, 10. Nowy człowiek, 11. O miłości, 12. Pacjentka, 13. Pewnej nocy w środku lata, 14. Reklama środka nasennego, 15.Trzy spotkania z Bernadettą, 16. Vertigo

Skrzek / Janusz Głowacki

Warszawa: PIW, 1980, s. 127

Informacje dodatkowe:
okładka: Stanny Janusz
ISBN: 83-0600-457-4
nakład: 30.000
inne wydania: 2008 (Warszawa : Świat Książki – Bertelsmann Media)
Tłumaczenia:

Książka zawiera dwie mikropowieści („Skrzek” i „Coraz trudniej kochać”). Pierwsza z nich korzysta z motywów przypisywanych literaturze fantastycznonaukowej pod postacią eksperymentu naukowego. Trochę tu groteski, trochę antyutopii, nade wszystko zaś wiejskiej swojskości okraszonej pijaństwem i prostactwem, choć jednak odbiegającej stylistycznie od charakterystycznej prozy realistycznej w wykonaniu np. Redlińskiego. Podłożem fantastycznym do zarysowania głębszych spostrzeżeń opisujących lokalną społeczność, a przez nią społeczność w szerszym wymiarze (np. politycznym), są w książce próby działań na polu inżynierii genetycznej, mające doprowadzić do stworzenia nowej rasy ludzi – tzw. żaboludzi…

Arka / Leon Gomolicki

Warszawa: PIW, 1970, s. 200

Informacje dodatkowe:
okładka: Barącz Franciszek
ISBN: –
nakład: ?
Tłumaczenia:

Translokacja umysłu człowieka na obcy nośnik, przeszczepy mózgu stały się w polskiej literaturze s-f dość częste. Ich atrakcyjność bierze się stąd, iż zabieg taki, choćby i w iluzorycznym świecie autora, stanowić może wdzięczny grunt pod głębsze rozważania natury psychologiczno-filozoficznej. Nie inaczej jest w „Arce” Leona Gomolickiego, który wykorzystuje szalony eksperyment medyczny do wyłuskania spośród zawiłych myśli bohatera powieści doniosłych wniosków noszących znamię zasadniczych prawd o cywilizacji i tożsamości człowieka. Treść książki to łańcuch powrotów do przeszłości, połączonych ze strachem przed transplantacją głowy do ciała innego człowieka, to też próba ustalenia zasadności idei o zniszczeniu wszelkich szkodliwych elementów cywilizacji ludzi, ochraniając zaledwie garstkę z nich poza macierzystą planetą.

Złota trzcina / Marian Ruth-Buczkowski

Warszawa: PAX, 1956,- s. 130

Informacje dodatkowe:
okładka: ?
nakład: 5350
Inne wydania: –
Tłumaczenia:

Motyw eksperymentu naukowego, jak i właściwie wiele innych motywów fantastycznych, wykorzystywanych w polskiej fantastyce lat 50-tych, staje się użytecznym narzędziem, którym można uderzyć w nutę propagandy. Uosobieniem niecnego wykorzystania wynalazku profesora Pala, który polega na pozbawieniu człowieka poczucia cielesności, staje się jego własna podświadomość, reprezentowana przez profesora Cerla, przywodzącego na myśl znane powszechnie rojenia faszystów na temat czystości wszelakiej (głownie rasowej). Tu pozbawienie ludzi świadomości fizycznego bytu pozwoliłaby na skupienie się na czystości mentalnej… Powieść można traktować jak rodzaj alegorii opisującej zagrożenia współczesnej nam cywilizacji.

Podróże mikrokosmiczne profesora Rembowskiego / Tadeusz Unkiewicz

Warszawa: Nasza Księgarnia, 1956,- s. 72

Informacje dodatkowe:
okładka: Gawryś Mateusz
ISBN: –
nakład: 10.000
inne wydania: 1962 (Warszawa: Nasza Księgarnia)
Tłumaczenia:

Książka Tadeusza Unkiewicza należy do tzw. fantastyki prognostycznej, opisującej świat, którego zaistnienie jest wielce prawdopodobne. Jak i w wielu innych historiach science-fiction przeznaczonych dla młodego odbiorcy, tak i tu towarzyszymy bohaterom w niesamowitych podróżach. Tym razem są to podróże w skali mikro, a więc w głąb mikrokosmosu. Do tego celu wykorzystuje autor motyw cudownego wynalazku, efektu badań i pracy naukowców: elmisu – komórki mikrofotoelektrycznej, będącej sztucznym narządem wzroku, oraz fizjoskopu – urządzenia zmieniający percepcyjne funkcje mózgu. Książka została odnotowana w katalogu Naszej Księgarni wśród książek popularnonaukowych, co wskazuje wyraźnie na jej dydaktyczny kształt – pomimo fantastycznej fabuły.

Skradzione głowy / Tadeusz Unkiewicz

Warszawa: Iskry, 1958,- s. 472

Informacje dodatkowe:
okładka: Jaworowski Jerzy
ISBN: –
nakład: 10.250
Tłumaczenia:

Podobnie jak we wcześniejszej książce autora („Podróże mikrokosmiczne profesora Rembowskiego”) jest to powieść dla młodzieży osnuta na motywie cudownego wynalazku, którego celem i funkcją jest wydłużenie ludzkiego życia i utrzymanie organizmu w długowiecznej dobrej kondycji. Książka jest jednak przede wszystkim utworem o silnym zabarwieniu kryminalnym; otóż w zacnym środowisku naukowców dochodzi do makabrycznego procederu – giną głowy zmarłych naukowców. Rektor Traga, główny sprawca mrożącego krew procederu, jest zwolennikiem teorii mówiącej, iż należy eliminować spośród ludzi słabość i głupotę, zastępując je tworem na wskroś nowym i dużo silniejszym. Unkiewicz porusza przy okazji wiele tematów natury etycznej, filozoficznej i duchowej. Zastanawia się nad rolą eksperymentu naukowego, nad długowiecznością, moralnością i duszą.

Jana Ciągwy władza nad materią / Zbigniew Dworak; Roman Danak

jana_ciagwy

Warszawa: Iskry, 1977,- s. 289, [Fantastyka-Przygoda]

Informacje dodatkowe
nakład: 50.275, projekt okładki: Hałajkiewicz Kazimierz
Inne wydania: –
Tłumaczenia: –

Zbigniew Dworak jest autorem publikacji o tematyce ściśle naukowej, toteż nie dziwi ich wyraziste wykorzystywanie w tomie opowiadań, stworzonym do spółki z Romanem Danakiem. Oprócz opowiadań opierających swą fabułę na przesłankach nauki (jak choćby „Supernowa”, „Transplantacja”, czy „Zapis z planety Lhaara”) znajdziemy tu też takie, które wyraźnie się od nauki dystansują. Prócz promującego tomik opowiadania pod tym samym tytułem możemy zapoznać się z innymi, jak choćby „Dziwny spadający kamień”, w którym cios tubylczą maczugą w sondę kosmiczną może być odebrany przez jej konstruktorów za potężne ciśnienie… Sporą część tekstów „Jana Ciągwy…” zajmuje kontakt z obcymi cywilizacjami, który przedstawiony tu bywa ze sporą dawką humoru. „I wprost do piekła” na przykład to relacja spotkania z obcymi, którzy przypominają diabły (uświadamiają oni zresztą Ziemianom, że ich wyobrażenia o piekle i jego mieszkańcach biorą się właśnie z ich planety). „Spotkanie” z kolei rodzi wątpliwość, czy aby kontakt przedstawicieli dwóch różnych kosmicznych ras nie kończy się zazwyczaj obłędem. Inne humorystyczne przedstawienie kontaktu to „Zniszczone zasiewy” – przypominające klimatem historie tworzone przez Kiryła Bułyczowa – które opowiada o lądowaniu na planecie 03/11. Przejętą misją załogę wita rozwścieczony członek miejscowej społeczności i z pretensjami o zniszczone pola zasiewów przegania ich z powrotem do rakiety. Opowiadania Dworaka i Danaka łączą ze sobą tak nieodzowne elementy literatury s-f jak: wyprawa kosmiczna („Wielka encyklopedia”, „Skoki w przestrzeni”, „Grawiskaf”), kontakt, eksperyment naukowy, czy też powodowane codziennymi problemami emocje człowieka przyszłości („Miłość kosmonauty”). Najlepszymi wydają mi się „Temida” – wizja odczłowieczonej rzeczywistości w postaci zautomatyzowanej rozprawy sądowej, oraz „Transplantacja” – dramatyczne efekty połączenia głowy z obcym ciałem, czyli zanik tożsamości w wyniku przeszczepu mózgu.

Antyświat i inne opowiadania fantastyczno-naukowe / Krzysztof Boruń

antyswiatWarszawa: Wiedza Powszechna, 1960,- s. 270

Informacje dodatkowe
nakład: 10.253, projekt okładki: Brykczyński Władysław, ilustracje: Brykczyński Władysław
Inne wydania: –
Tłumaczenia: hu I. „Antivilág : tudományos-fantasztikus elbeszélések” / Krzysztof Boruń.- Budapest: Kozmosz Könyvek 1970.- [Kozmosz fantasztikus könyvek] (okładka). # Przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Zbiór „Antyświat” nazywany bywa legendarnym. I nie bez powodu: zaczytywano się w nim swego czasu, smakując nieprzeciętną atmosferę, jaką podarował nam Krzysztof Boruń. Tom składa się z czterech opowiadań, które łączy podobna stylistyka. Fabuła jest rysowana dialogiem; bohaterowie tytułowego „Antyświata” i „Listu” nie uczestniczą w akcji, która stanowi najważniejszą część tekstu, a jedynie doświadczają jej poprzez rozmowę z jakąś osobą. Opowiadanie „Antyświat” to bardzo dobry przykład na to, jak bardzo jesteśmy żądni władzy, wiedzy i doświadczeń, nawet w odniesieniu do cywilizacji, której świat i ona sama składa się z antymaterii. Rozwinięta artystycznie społeczność Procjona stanowi cel załogi statku Matterhorn. Nie jest on możliwy z uwagi na to, że jej przedstawiciele są zbiorem antycząstek i zetknięcie się z nimi grozi anihilacją, a próba nawiązania kontaktu zostaje przez nich odebrana jako atak. Z kolei „List” opowiada o przypadku kobiety, która ratuje się z tonącego statku i spotyka na tratwie rannego mężczyznę, który opowiada jej historię, jakoby 500.000 lat temu wylądowali na Ziemi kosmici i zostawili dla potomnych z XX wieku list. Dwa pozostałe opowiadania – „Koszmar” i „Fabryka szczęścia” – łączą eksperymenty z ciałem i czasem, co wyraźnie jest widoczne w „Koszmarze” – historii mężczyzny, który przenosi się w przyszłość, w świat totalnego zagrożenia. „Fabryka szczęścia” natomiast mogłaby być wyśmienitym impulsem do zadania sobie pytania, czy emocjonalne i psychiczne samobójstwo, jakiemu poddani zostają bohaterowie, nie jest czasem metaforą istniejącej w nas iluzji, wg której ucieczka w nową rzeczywistość, znajomość czy sytuację jest jedynym lekarstwem na dotychczasowe niepowodzenia.

Zawiera opowiadania: 1. Antyświat, 2. Fabryka szczęścia, 3. List, 4. Koszmar

Recenzje książki:

  • Wobec przyszłości / J. Z. Lichański.- [w:] Tygodnik Kulturalny. Orka, 1960, nr 52

We własnej skórze / Dariusz Filar

Warszawa: Nasza Księgarnia, 1982, s. 38, [Stało się Jutro]

Informacje dodatkowe:
okładka: Byczek Zdzisław, ilustracje: Byczek Zdzisław
ISBN: 83-10-08133-2
nakład: 40.300
inne wydania: –
Tłumaczenia: Tłumaczenia poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Tomik zawiera dwa opowiadania, dłuższe i krótsze. „We własnej skórze” to historia Raya Davisa, specjalizującego się w aliusensorii, pozwalającej sterować dowolną osobą (dzięki wszczepionemu w mózg przekaźnikowi) z wykorzystaniem napisanego specjalnie dla niej scenariusza, w tym najbardziej sensacyjnego, kreując w ten sposób rodzaj superbohatera. Okazuje się jednak, że aliusensoria ma swoich zagorzałych przeciwników… Opowiadanie „Inne miejsce” to trochę oniryczny, trochę poetycko-surrealistyczny obrazek, na którym widzimy mężczyznę, budzącego się w niezrozumiałych dlań okolicznościach, śledzimy jego podróż przez patchworkowo pozlepiane miasta, rzeki, budynki i ogrody, razem z młodszymi wcieleniami bohatera i z tajemniczą kobietą w habicie, która okazuje się być ostatnim jego przewodnikiem…

Zawiera opowiadania: 1. We własnej skórze, 2. Inne miejsce

Katastrofa na „Słońcu Antarktydy” / Adam Hollanek

katastrofa_na_sloncu_antarktydyWarszawa: Wiedza Powszechna, 1958,- s. 382

Informacje dodatkowe
nakład: 10.253, projekt okładki: Brykczyński Władysław
Inne wydania: 1984 (Katowice: Śląsk)
Tłumaczenia: I. cz „Katastrofa na slunci Antarktidy”.- Praha : Naše vojsko, 1960 (okładka)

Na tle przygody i kryminalnych zwrotów akcji jest „Katastrofa…” rodzajem antyutopii, ostrzeżeniem przed nieodpowiedzialnym wykorzystywaniem techniki, a więc tak naprawdę arogancją, która wespół idzie – jak to często bywa – z samorozwojem, głównie tym związanym z postępem technologicznym. To ostrzeżenie przed technicyzacją w ogóle, ale przede wszystkim przed jednostkami, które jej ulegają w sposób szczególny, i którzy nie cofają się w pędzie ku nie zawsze szczytnemu jej wykorzystaniu. Akcja powieści Hollanka rozgrywa się w przyszłości, a głównym tematem jest krążący nad Antarktydą sztuczny satelita, owe tytułowe Słońce Antarktydy. Wątek kryminalny stanowi dochodzenie Jana Chryzostoma Głaza w sprawie przejęcia kontroli nad satelitą. Eksperymenty, szalony naukowiec, obcy… Oto, z czym będziemy mieli przyjemność się zetknąć, czytając powieść Adama Hollanka. Przede wszystkim jednak będziemy mieli okazję przyjrzeć się samym sobie na tle postępu, który staje się naszym udziałem każdego obecnego dnia. „Katastrofa…” jest debiutem powieściowym autora.

Recenzje książki:

  • 27 lat później / Joanna Salomończyk.- [w:] Fantastyka, 1985, nr7, s. 55

Człowiek z mgły / Krzysztof Boruń

czlowiek_z_mglyWarszawa: Alfa, 1986,- s. 424.- [Biblioteka Fantastyki – Science Fiction]

Informacje dodatkowe
nakład: 48.250, ilustracje: Urbański Jacek G., projekt okładki: Urbański Jacek G.
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Jest to rodzaj kompilacji złożonej z dialogów o fantastyce naukowej (w latach 60-tych toczyły się one na antenie Polskiego radia), oraz ośmiu opowiadań, z których właściwie tylko dwa nie znalazły się w żadnym z poprzednich zbiorów sygnowanych nazwiskiem autora („Człowiek z mgły” ukazał się w antologii „Gość z głębin”, pozostałe zaś w żadnej z dotychczasowych). Część z nich ukazała się choćby w „Antyświecie”. I tak z tego klasycznego już tomu mamy tu opowiadanie tytułowe „Antyświat” (próba kontaktu z cywilizacją zbudowaną z antymaterii), „List” (historia o kosmitach, którzy wylądowali na Ziemi 500.000 lat temu) oraz „Koszmar” (pesymistyczna wizja przyszłości). Trzy inne teksty pochodzą z późniejszego tomu Borunia – „Toccata”. Jest to „Trzecia możliwość” (obraz obcego społeczeństwa, u którego obecność świadomości uwarunkowana jest stopniem rozwoju jednostki), „Algi” (rodzaj kryminału o hodowli glonów na pokładzie statku kosmicznego) oraz „Cogito ergo sum”. W tym ostatnim opowiadaniu podczas eksperymentu nad polem rezonansowym, stanowiącym narzędzie do neutralizacji ładunków nuklearnych, dochodzi do eksplozji. Ciało Brackiego – bohatera opowiadania – zostaje doszczętnie spalone. Pozostaje jednak jego świadomość w ocalałym mózgu, z którym, za pomocą impulsów elektrycznych, kontaktują się naukowcy. Opowiadanie spoza autorskich antologii – „Człowiek z mgły”- wykorzystuje motywy parapsychologiczne, natomiast jedyne nowe w omawianym tomie opowiadanie to „Tryton 703”, prezentujący w formie listów informacje dotyczące tajemniczej operacji, podczas której podjęto poszukiwania niezidentyfikowanego obiektu. Autorem listów okazuje się być… pacjent sanatorium dla umysłowo chorych, i w rezultacie możemy się tylko domyślać prawdziwości w przekazywanych informacjach.

Końcówka / Andrzej Trepka

Warszawa: KAW, 1983, s. 250, [Fantazja – Przygoda – Rozrywka]

Informacje dodatkowe:
okładka: Żwikiewicz Wiktor
ISBN: –
nakład: 100.350
inne wydania: –
Tłumaczenia:

Fantastyka naukowa często stanowi pełen wdzięku kamuflaż dla wyrażania mniej lub bardziej popartych nauką dociekań oraz wybiegających w przyszłość wizji rysujących w odważny sposób wizerunek odmiennych od naszej cywilizacji. Nie inaczej jest w tomie opowiadań Andrzeja Trepki. W „Końcówce” znajdziemy teksty mające typowy dla fantastyki naukowej charakter: historie, w których bohaterowie oddają się badaniom obcych światów, w tym takich, których obraz mógłby być spełnieniem marzeń na Ziemi (pozbawiony zła glob w opowiadaniu „Pogodna”), spotykają na swej kosmicznej drodze przedstawicieli obcych form życia („Vistula”, czy też „Historia pewnej sekundy”), przeprowadzają szokujące eksperymenty (badania nad snem i procesem umierania we śnie w tytułowej „Końcówce”), a przy tym bywają ambasadorami naszego rodzimego kraju („Vistula”, „Królowie Stony”). Jednym z ciekawszych opowiadań wydaje mi się „Kontra” – jest to najdłuższy tekst zbioru mówiący o powrocie na Ziemię z trwającej tysiące lat wyprawy do gwiazd, na Ziemię, która jest już zupełnie inna, wliczając w to nawet struktury społeczne, świadomość historii planety oraz filozofię życia…

Zawiera opowiadania: 1. Historia pewnej sekundy, 2. Końcówka, 3. Kontra, 4. Vistula, 5. Pogodna, 6. Królowie Stony, 7. Pluszcz z Malinki

Recenzje książki:

  • „Końcówka” / [an].- [w:] Fantastyka, 1984, nr 5

Metoda doktora Quina

Warszawa: Nasza Księgarnia, 1976, s. 62, [Stało się Jutro]

Informacje dodatkowe:
okładka: Jaworowski Jerzy, ilustracje: Jaworowski Jerzy
ISBN: –
nakład: 30.277
Tłumaczenia:

Liczący zaledwie 61 stron tomik zawiera dwa opowiadania, obydwa drukowane już wcześniej „Piąty stan materii” w Młodym Techniku w 1962 r., „Metoda doktora Quina” w 1969, (w tym samym czasopiśmie). Łączy je atmosfera szpitalna, choć w tekście rosyjskiego pisarza jest to klinika chorób somatycznych, u Zajdla zaś – nerwowych i psychicznych. W „Piątym stanie materii” towarzyszymy śmiertelnie chorej Annie, która wpadła na pomysł „uruchomienia” czynności życiowych sztucznie wyhodowanej komórki, natomiast w opowiadaniu pt „Metoda doktora Quina”, którego akcja osadzona jest w stylizowanym na XIX wiek szpitalu psychiatrycznym, mamy do czynienia z przedstawicielami obcych form życia, dokonujących podmian powracających z podróży gwiezdnych kosmonautów na zmechanizowane kukły.

Zawiera opowiadania: 1. Anatolij Dnieprow: Piąty stan materii, 2. Janusz A. Zajdel: Metoda doktora Quina

Próg nieśmiertelności / Krzysztof Boruń

Warszawa: Iskry, 1975, s. 257, [Fantastyka-Przygoda]

Informacje dodatkowe:
okładka: Hałajkiewicz Kazimierz
ISBN: –
nakład: 50.275
inne wydania: 1988 (Iskry); 2013 (Solaris)
Tłumaczenia: sk I. „Prah nesmrteľnosti” / Krzysztof Boruń.- Bratislava: Smena, 1980 (okładka); ru II. „Грань бессмертия”.- [w:] „Грань бессмертия” / Кшиштоф Борунь.- Moskwa: Mir, 1967 (okładka); ua III. „Пориг бессмертя : науково-фантастична повист” / Кшиштоф Борунь.- Киев: Веселка, 1973 (okładka); bg IV. „Прагът на безсмъртието : Фантаст. Роман” / Кшищоф Борун.- Варна : Алекс Принт, 1993 (okładka)

Gdzie przeprowadzić granicę pomiędzy życiem a jego brakiem? Czy istnieje wyraźna linia oddzielająca psychikę człowieka a sztuczny twór będący jej repliką? I w rezultacie: w którym miejscu kończy się nasze człowieczeństwo? Te wszystkie pytania można by zadać czytając kolejną powieść Krzysztofa Borunia. Ich istota tkwi w odwiecznej ludzkiej parciu ku nieśmiertelności, do której w mniej lub bardziej niedorzeczny sposób ludzkość stara się dotrzeć, choćby na wyciągnięcie ręki. W „Progu nieśmiertelności” chodzi o transfer struktury żywego mózgu do sztucznie stworzonego układu komputerowego, a czyż nie takie rozwiązanie można postrzegać jako swoiste życie po śmierci? Wplatając perypetie bohaterów w iście kryminalne intrygi próbuje autor zmierzyć się z jeszcze jednym pytaniem: czy mamy prawo do wyznaczania granic istnienia?…

Toccata / Krzysztof Boruń

toccata

Warszawa: KAW, 1980,- s. 172, [Fantazja – Przygoda – Rozrywka]

Informacje dodatkowe
nakład: 50.350, projekt okładki: Andrzejewski Waldemar
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Tom opowiadań Borunia to zbiór klasycznych tekstów z obszaru fantastyki naukowej, w których najczęstszymi elementami jest eksperyment naukowy oraz ekspedycje kosmiczne. W „Trzeciej możliwości” przedstawione społeczeństwo na planecie Vicinia okazuje się być o tyle oryginalne, że świadomość pojawia się jedynie na wyższych szczeblach grupy. „Algi” to z kolei historia z posmakiem zagadki kryminalnej o utracie eksperymentalnych glonów na pokładzie statku kosmicznego, które służą za źródło życia i są bazą dla badań naukowych prowadzonych przez załogę. „Fantom” jest próbą wtargnięcia do rzeczywistości wirtualnej z wszelkimi tego konsekwencjami. W opowiadaniu tym, z uwagi na czas, w jakim powstało, tzw. cudowny wynalazek przestaje nim być w odniesieniu do dzisiejszych czasów. Tytułowa „Toccata” natomiast to opowiadanie o tym, jak po kilku wiekach na Ziemię powracają kosmonauci. Powrót do domu okazuje się być preludium do nowych doświadczeń; tekst ten zadaje ważne pytanie: jaki dom zastajemy po długiej nieobecności?…
Zbiór „Toccata” – co ciekawe – po raz pierwszy opublikowany został poza granicami Polski

Zawiera opowiadania: 1. Trzecia możliwość, 2. Algi, 3. Toccata, 4. Fantom, 5. Cogito ergo sum

Posłanie z piątej planety

Warszawa: Nasza Księgarnia, 1964, s. 163

Informacje dodatkowe:
okładka: Mróz Daniel, ilustracje: Mróz Daniel
ISBN: –
nakład: 10.254
inne wydania: –
Tłumaczenia:

Autorami poszczególnych opowiadań antologii są ludzie młodzi, w tym także debiutanci. Tom powstał jako efekt międzynarodowego konkursu na opowiadanie science-fiction. Z Polski (gdzie organizatorem była redakcja Młodego Technika) napłynęły w sumie 103 teksty, głównie studentów, uczniów, ale też i naukowców. Najwięcej miejsca zajmuje motyw nauki i eksperymentu naukowego. W „Człekokształtnym” A. Czechowskiego są to próby stworzenia sztucznego człowieka, w „Helion Gamma” T. Kalickiego prace nad elektrownią słoneczną, natomiast w „Próbie” J.A. Zajdla chęć przekonstruowania struktury organizmu ludzkiego polegające na stworzeniu tzw. białka krzemowego. Eksperyment naukowy jest też widoczny u K. Fiałkowskiego w „Prawie wyboru” oraz w „Consecutio temporum” A. Markowskiego i A. Wieczorka, tekście,który wykorzystuje pomysł ciekawej klamry formalnej. W opowiadaniach tomu zetkniemy się również z misjami kosmicznymi, np. w „Decyzji Darry’ego” K. Szkołuta, czy też w opowiadaniu M. Skalnego pt. „W drodze”, choć tu misja jest nieudana. Że śmiercią w kosmosie mamy tez do czynienia w tekście S. Kusia „… żeby przypominały Ziemię”. Nie opuszczając kosmosu należy wspomnieć o „Pamiętniku kuchcika” J. Białeckiego, humoresce prosto z pokładu statku międzygwiezdnego, na którym główny gastronom wyprawy serwuje załodze „pigułki wyobrażeniowe” mające wzbogacić ich podniebienia w najprzeróżniejsze smaki. Z podróży międzygwiezdnej wracają natomiast ci, którzy wcale nie są pewni tego powrotu (motyw powrotu z kosmosu na Ziemię w „Powrocie gigantów” W. Zegalskiego). I jeszcze tytułowe „Posłanie z Piątej Planety”, które jest ciekawą „hipotezą” dotyczącą planety usytuowanej pomiędzy Marsem a Jowiszem, i której unicestwienie (dziś pas planetoid) wiązać się mogło z walkami o Ziemię… Całość jest okraszona świetnymi ilustracjami oraz montażami starych rycin wykonanych przez Daniela Mroza.

Zawiera opowiadania: 1. Witold Zegalski: Powrót gigantów, 2. Witold Perkowicz: Posłanie z Piątej Planety, 3. Janusz Białecki: Pamiętnik kuchcika, 4. Tadeusz Kalicki: Helion Gamma, 5. Janusz A. Zajdel: Próba, 6. Konrad Fiałkowski: Prawo wyboru, 7. Stanisław Kuś: … żeby przypominały Ziemię, 8. Maciej Misiewicz: Sprawa profesora Growtha, 9. Marek Skalny: W drodze, 10. Aleksander Markowski, Andrzej Wieczorek: Consecutio temporum, 11. Andrzej Czchowski: Człekokształtny, 12. Kazimierz Szkołut: Decyzja Darry’ego, 13. Stefan Weinfeld: Ziemia jego przodków

Recenzje książki:

  • Rzecz o trzech antologiach fantastyki / Antoni Smuszkiewicz.- [w:] Fantastyka, 1988, nr 11, s. 60

List pożegnalny / Janusz A. Zajdel

Warszawa: Alfa, 1989, s. 199

Informacje dodatkowe
ISBN: 83-7001-189-6
Inne wydania: –
Okładka: Tofil Jacek
Tłumaczenia:
 –

To wyjątkowa pozycja, dopełniająca literacki (i nie tylko) wizerunek najbardziej znanego polskiego twórcy fantastyki socjologicznej. Na książkę składają się teksty dwojakiego rodzaju: część z nich to opowiadania autora (często po raz pierwszy drukowane w książce) oraz konspekty nienapisanych książek, a część to teksty dotyczące sylwetki pisarza. W próbkach prozatorskich dość często występuje motyw eksperymentu naukowego. W otwierającym antologię opowiadaniu pt. „Ekstrapolowany koniec świata” autor dotyka ważnego problemu postępu technologicznego jako wyroku śmierci wydanego na ludzkość. Pytanie zatem brzmi: czy pozbyć się tych, którzy swoją przeciętnością umysłu hamują kontrolowany postęp, czyniąc go chaotycznym i prowadzącym do zagłady, czy też… unicestwić tych, którzy go tworzą? Z nauką wiąże się „Towarzysz podróży”, w którym stykamy się z napędem hiperprzestrzennym oraz „Druga strona lustra” z eksperymentami z antymaterią i antyprzestrzenią. Kilka tekstów ukazuje nam oryginalny wizerunek robota: w „Źle o nieobecnych” rodzi się bunt maszyn, natomiast w „Śmierci Karola” mamy okazję przyjrzeć się cybernetycznemu ochroniarzowi pracowniczemu, co z kolei naprowadza czytelnika na kolejny obszar eksploatowany w zbiorze, czyli BHP: w „Błędzie pilota” jednym z bohaterów jest przedstawiciel Związku Zawodowego Pracowników Kosmosu, natomiast w „Pigułce bezpieczeństwa” okazuje się, że preparat mający powodować wzmożoną uwagę przy podejmowaniu rozmaitych czynności na pokładzie statku kosmicznego, potrafi spowodować nadwrażliwość na najdrobniejszy nawet błąd czy usterkę. Nie brakuje też klasycznych dla Zajdla tematów, a więc odwołań do społeczeństw przyszłości w „Wyższych racjach” (w aluzjach do znanej autorowi opresyjności systemu), czy też reprezentantów obcych cywilizacji – choćby w tytułowym „Liście pożegnalnym”, będącym listem od kosmitów, wyrajającym głębokie rozczarowanie człowiekiem i jego cywilizacją. Dopełnieniem może być pełne humoru opowiadanko „Satelita”, o tym, jak to można pomylić teleskop z… butelką wódki.
Drugą część stanowią fragmenty powieści „Drugie spojrzenie na planetę Ksi” oraz konspekty powieści napisanych i nienapisanych. Całość dopełnia wspomnienie Macieja Parowskiego o pisarzu oraz wyczerpująca bibliografia utworów Zajdla włącznie z przekładami na obce języki.

Zawartość: 1. Janusz Zajdel o sobie, 2. Ekstrapolowany koniec świata, 3. Druga strona lustra, 4. Towarzysz podróży, 5. Źle o nieobecnych, 6. Satelita, 7. Kolejność umierania, 8. Śmierć Karola, 9. List pożegnalny, 10. Inspekcja, 11. Pigułka bezpieczeństwa, 12. Błąd pilota, 13. Śmieszna sprawa, 14. Adaptacja, 15. Pełnia bytu, 16. Wyższe racje, 17. Utopia, 18. Chrzest bojowy, 19. Wyjątkowo trudny teren, 20. Drugie spojrzenie na planetę Ksi (fragmenty), 21. Konspekty powieści napisanych, 22. Konspekty powieści nie napisanych, 23. JANUSZ i my (wspomnienie Macieja Parowskiego), 24. Bibliografia twórczości Janusza A. Zajdla (z przekładami).

Enklawa. Neomatriarchat. Świnka / Marcin Wolski

Kraków: Literackie 1982, s. 294

Informacje dodatkowe
Nakład: 20.350
Okładka: Piotr Kasparek
ISBN: 83-08-00547-0
Tłumaczenia:

Zbiór trzech obszernych opowiadań, emitowanych swojego czasu na antenie radiowej.Podejmują one szeroko pojęte problemy społeczne, od podziału władzy, aż po tworzenie się grup społecznych: sekt, narkomanów i wieszczów. Ostatnie opowiadanie podejmuje motyw eksperymentu, których głównym wątkiem jest przeszczep.

Zawiera opowiadania: 1. Enklawa, 2. Neomatriarchat, 3. Świnka

Zabójcy szatana / Andrzej Drzewiński, Andrzej Ziemiański

Wrocław: KAW, 1989,- s. 183

Informacje dodatkowe:
okładka: Toczek Maria
ISBN: 83-03-02648-8
nakład: 60.350
Tłumaczenia:

Czasem w polskiej fantastyce naukowej pojawiały się bardziej egzotyczne lokalizacje, jak choćby u Trepki czy Twarogowskiego. Tym razem także i dyżurny tandem polskiej s-f (Drzewiński-Ziemiański) porzucił Europę i Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Wyruszamy wraz z autorami do Boliwii aby przyjrzeć się działalności tajemniczych (jakże by inaczej!) naukowców, wyprawiających coś równie tajemniczego z ludzką psychiką. Powodem do wyprawy brytyjskiego kontrwywiadu jest cokolwiek dziwny atak wiejskiej ludności na ekipę filmową w jednej z angielskich osad. Przy znacznym tempie przebiegu zdarzeń dowiadujemy się, że ślad prowadzi do naukowca przeprowadzającego niegdyś manipulacje na ludzkim mózgu. Okazuje się, że badań nie zaprzestano, i że eksperymenty przeprowadzane są właśnie w Boliwii. Zadaniem wspomnianego wywiadu jest zniszczyć obóz, w którym przeprowadza się godne potępienia doświadczenia… Powieść była drukowana w odcinkach w Kurierze Polskim (pod tytułem „Wiadomości z tamtego świata”).

Przejście przez lustro / Janusz Andrzej Zajdel

Warszawa: Iskry, 1975, s. 309, [Fantastyka-Przygoda]

Informacje dodatkowe:
okładka: Hałajkiewicz Kazimierz
nakład: 40.275
ISBN: –
inne wydania: –
Tłumaczenia: 

Wiele z zamieszczonych w tomie opowiadań ukazało się w latach 1965-1973 pod postacią pierwodruków w takich czasopismach jak Astronautyka, Płomyk, Młody Technik czy Horyzonty Techniki, a więc są to dokonania mające związek z poprzednim okresem twórczości pisarza. Tak jak w innych tekstach Zajdla dominują tu konwencjonalne rozwiązania fabularne, przynoszące zarówno posmak przygody, jak i naukowe dociekania spragnionych tej przygody bohaterów. Przepełniona humorem jest historia kosmonauty, który odkrywa na niewielkiej planecie krzewy porosłe malutkimi owocami, które okazują się być istotami rozumnymi („Apetyt na śliwki”). To pełne lekkiego, ale i szyderczego humoru opowiadanie mówi w sugestywny sposób o tym, jak bardzo jesteśmy ślepi na istnienie odmiennych form życia. Dobry humor dopisuje też Autorowi w tekście „Porządek musi być” – w tej niepozbawionej głębszej refleksji historii możliwość kontaktu z Obcym zdaje się zanikać z uwagi na… długość życia, jaka w dość znaczny sposób uwidacznia się między ludźmi i przedstawicielami obcej cywilizacji. Wątek Obcego występuje też w „Buncie” – kolejnym dowcipnym opowiadaniu, w którym obserwujemy kontakt z cywilizacją złożoną z dwóch rodzajów istot: Muskulatów (o wielkich ciałach i małych główkach) oraz Megacefalów (o dużych głowach i małych ciałkach, osadzonych na barkach Muskulatów). W tomie opowiadań nie brakuje, rzecz jasna, podróży: zarówno tych w czasie („Tam i z powrotem”) jak i przestrzeni. „Zjawa” to opowiadanie o posmaku horroru, którego banalne zakończenie nijak się ma do panującego wcześniej pełnego grozy napięcia. W przestrzeni kosmicznej tudzież na obcych planetach znajdziemy się też pośrednio w „Diabelskim młynie” (eksperymenty na stacji kosmicznej dotyczące określenia wpływu promieniowania na organizmy żywe), w „Czwartym rodzaju równowagi” oraz w „Tau Wieloryba”, gdzie załoga trafia na dziwny glob o bardzo małej gęstości i ponadnaturalną prędkością rotacji. I na koniec, nie zapomniał Zajdel o eksperymencie naukowym: w tytułowym „Przejściu przez lustro” mamy doświadczenia z pogranicza magii i nauki, mające wykreować świat odwrotny, odbity w lustrze. Z kolei w klimacie szpitala osadzone jest jedno z dłuższych opowiadań pt. „Metoda doktora Quina”, przedstawiające swojego rodzaju klinikę psychiatryczną i osadzonych w niej powracających z długich podróży kosmonautów. W atmosferze „leczniczym” pozostaje też „Konsensor” – opowiadanie, w którym genialny wynalazek kolegi po fachu pozwala lekarzowi odczuwać dolegliwości swoich pacjentów, co stanowi może i techniczny postęp ale jest też jednocześnie niezmiernie uciążliwe dla… samego badającego.

Zawiera opowiadania: 1. Tam i z powrotem, 2. Diabelski młyn, 3. Blisko słońca, 4. Bunt, 5. Przejście przez lustro, 6. Czwarty rodzaj równowagi, 7. Porządek musi być, 8.Tau wieloryba, 9. Skorpion, 10. Zjawa, 11. Sami, 12. Metoda doktora Quina, 12. Apetyt na śliwki, 13. Dyżur, 14. Konsensor, 15. Kontakt, 16. Towarzysz podróży.

Spotkanie w przestworzach 5

Warszawa: KAW, 1986, s. 266

Informacje dodatkowe:
okładka: Fleischmann Jan
ISBN: 83-03-01582-6
nakład: 100.350
Tłumaczenia:

Pomiędzy datą związaną z prezentowanymi tekstami a tą rzeczywistą – wydania – jest różnica kilku lat, ale tego typu obsunięcia były rzeczą charakterystyczną i raczej normalną dla ówczesnych czasów. Kolejny – piąty już – tom próbek literackich polskich twórców fantastyki nie bardzo się różni, zarówno pod względem stylistycznym, jak i fabularnym, od poprzednich. Tematyka zaprezentowanych tu opowiadań oscyluje głównie wokół obcych planet, eksperymentu naukowego i spotkaniem z obcą cywilizacją. W pierwszym tekście, którego autorem jest Andrzej Drzewiński, jesteśmy świadkami wybuchu epidemii, do jakiej dochodzi w laboratorium wirusologicznym, będącej następstwem promieniowania oraz tajemniczym właściwościom pewnej rośliny o wdzięcznej nazwie Helioza. Z pewnym eksperymentem (tym razem psychologicznym) mamy też do czynienia w „Testerze” Roberta Faltzmanna, realizowanym tutaj w przestrzeni kosmicznej. Z motywem psychologicznym związany jest też „Punkt osobliwy” Drzewińskiego, w którym materialny wytwór ludzkich rąk (tu szklana kula) staje się swoistym weryfikatorem tak niematerialnej kwestii, jaką jest ludzka nadzieja. Z powrotem w kosmos możemy się udać na powrót z Faltzmannem w opowiadaniu „Cosmopol” oraz „Imponderabilia” (tu przy okazji spotkamy obcą formę życia). Podobnie w „Opowiedz mi o spadających gwiazdach” tego samego autora, choć tu przestrzeń kosmiczna (orbita Ziemi) wykorzystana jest jako tło do zakończonej sukcesem misji ratunkowej. W prezentowanym tomie nie brakuje też pewnej dawki humoru, reprezentowanej przez „Opowiem ci jak to było” Faltzmanna oraz „Nie czytaj przed snem” Stanisława Kokesza (mikropowieść – debiut prozatorski autora), będące humoreską o swojskim klimacie, trochę w stylu Bułyczowa, trochę Babuli, o lądowaniu kosmitów w Babulewie Dolnym i kontakcie z miejscową ludnością.

Zawiera opowiadania: 1. Andrzej Drzewiński: Epidemia, 2. Andrzej Drzewiński: Punkt osobliwy, 3. Robert M. Faltzmann: Agent, 4. Robert M. Faltzmann: Cosmopol, 5. Robert M. Faltzmann: Imponderabilia, 6. Robert M. Faltzmann: Opowiem ci jak to było, 7. Robert M. Faltzmann: Opowiedz mi o spadających gwiazdach, 8. Robert M. Faltzmann: Tester, 9. Stanisław Kokesz: Nie czytaj przed snem

Recenzje książki:

  • Spotkania z historią / (022).- [w:] Fikcje, 1986, nr 39, s. 6
Książki wg autorów