Liczba tłumaczeń:

Ilość pojedynczych przekładów na inne języki według krajów:


ar Argentyna: książki – 1; opow. – 0
am Armenia: książki – 1; opow. – 0
au Australia: książki – 1; opow. – 0
at Austria: książki – 1; opow. – 3
by Białoruś: książki – 3; opow. – 1
bg Bułgaria: książki – 6; opow. – 12
hr Chorwacja: książki – 3; opow. – 0
cz Czechy: książki – 29; opow. – 155
dk Dania: książki – 1; opow. – 0
fi Estonia: książki – 3; opow. – 0
fi Finlandia: książki – 6; opow. – 1
fr Francja: książki – 15; opow. – 5
gr Grecja: książki – 1; opow. – 0
ge Gruzja: książki – 1; opow. – 1
es Hiszpania: książki – 13; opow. – 0
nl Holandia: książki – 4; opow. – 0
il Izrael: książki – 1; opow. – 0
jp Japonia: książki – 10; opow. – 2
yu Jugosławia: książki – 0; opow. – 1
kz Kazachstan: książki – 0; opow. – 1
kp Korea Płn.: książki – 1; opow. – 0
lt Litwa: książki – 4; opow. – 2
lv Łotwa: książki – 3; opow. – 2
mk Macedonia: książki – 1; opow. – 0
md Mołdawia: książki – 0; opow. – 1
de Niemcy: książki – 123; opow. – 173
no Norwegia: książki – 1; opow. – 0
pt Portugalia: książki – 1; op. – 0
ru Rosja: książki – 80; opow. – 237
ro Rumunia: książki – 5; opow. – 0
rs Serbia: książki – 3; opow. – 0
sk Słowacja: książki – 7; opow. – 11
si
Słowenia: książki – 1; opow. – 0
ch Szwajcaria: książki – 2; op. – 1
se Szwecja: książki – 4; opow. – 1
tr Turcja: książki – 2; opow. – 0
tm Turkmenistan: książki – 0; opow. – 1
ua Ukraina: książki – 10; opow. – 1
us USA: książki – 17; opow. – 20
uzb Uzbekistan: książki – 0; opow. – 1
hu Węgry: książki – 15; opow. – 122
gb Wlk. Bryt.: książki – 14; op. – 15
it Włochy: książki – 9; opow. – 1


esp esperanto: książki – 0; opow. – 5

Zobacz też:

Zajdel Janusz Andrzej

Feniks / Janusz Andrzej Zajdel

feniksWarszawa: Nasza Księgarnia, 1981,- s. 166

Informacje dodatkowe
nakład: 30.000
ISBN: 83-10-08074-3
ilustracje: Boratyński Antoni
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Część z zawartych tu opowiadań ukazało się już wcześniej w pierwszym zbiorze autora (i w ogóle jego pierwszej książce) pt. „Jad mantezji”. Jest to „Jad mantezji”, poza tym tytułowy „Feniks”, „Studnia”, czy też „Próba”. Całość przedstawionego tu materiału jest typowa dla Zajdla, a więc korzysta ze sprawdzonych motywów, zataczających szersze bądź węższe koła wokół naukowych dociekań i eksperymentów. W „Próbie” ich celem jest przeobrażenie organizmu ludzkiego w krzemowo-białkowy twór, tzw. silikantropy, w „Studni” dotyczą one z kolei prób stworzenia napędu fotonowego. Zajdel podejmuje też kwestię nieśmiertelności. I jakkolwiek w „Zabawie w berka” wykorzystanie tzw. cudownego wynalazku w postaci eliksiru doprowadzić ma do „transportu” świadomości z jednego ciała w drugie, tak już w „Podwójnej pętli” owa nieśmiertelność staje się przekleństwem. W tym rewelacyjnym tekście autor opowiada o rozbitku na planecie, gdzie czas, poprzez swe uwikłanie w grawitacyjne siły trzech słońc, ulega zapętleniu w setki, tysiące lat. Bohater-rozbitek musi zmierzyć się z wiecznością i własną samotnością. W zbiorze nie zabrakło też przedstawicieli obcych gatunków i inteligencji, jak choćby w „Feniksie”, „Jadzie mantezji” (manipulacja człowiekiem z wykorzystaniem substancji obcego pochodzenia), czy też „Operacji Wiwarium”, w której obcy są wyłapywani i zamykani w klatkach, w celu „uchronienia” mieszkańców Ziemi przed kontaktem… Tomik opowiadań uzupełniony jest klimatycznymi ilustracjami Antoniego Boratyńskiego.

Zawiera opowiadania: 1. Dziwny nieznany świat, 2. Feniks, 3. Próba, 4. Studnia, 5. Jad mantezji, 6. Operacja „Wiwarium”, 7. Anomalia, 8. Podwójna pętla, 9. Zabawa w berka, 10. Welcome on the Earth

Jad mantezji / Janusz Andrzej Zajdel

jad_mantezjiWarszawa: Nasza Księgarnia, 1965,- s. 186

Informacje dodatkowe
nakład: 10.254, ilustracje: Gawryś Mateusz
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

„Jad mantezji” jest książkowym debiutem Janusza A. Zajdla (jak dotąd jedynym i dość trudno dostępnym wydaniem), przynoszącym dziewięć opowiadań, których treść zawiera w sobie, prócz programowej fantastyki, sporą dawkę sensacji i otoczki kryminalnej. Jest to wczesna proza Zajdla, późniejszego twórcy fantastyki socjologicznej, nacechowana jeszcze klasycznymi rozwiązaniami s-f. Sporo miejsca zajmuje w tomie kontakt z obcymi, lub też – co już jest rzadziej poruszane w fantastryce naukowej – jego brak, w sensie niemożliwości do jego doprowadzenia. W „Dziwnym nieznanym świecie” – lekko ironizującym opowiadaniu – potykamy się nieco o swój nazbyt arogancki sposób patrzenia na samych siebie. Zapatrzeni na własny sposób postępowania i istnienia nie dostrzegamy istniejących wokół innych bytów. „Epidemia” z kolei to lekko moralizujący tekst, którego centralną część zajmują minorgi – miniaturowi obcy zasiedlający przestrzeń między półkulami ludzkiego mózgu. A więc znów brak możliwości nawiązania kontaktu (w świadomej formie), choć akurat w tym przypadku wydaje się, że nie mamy na to wpływu… Przedstawiciele obcych cywilizacji pojawiają się też w „Feniksie” – historii opowiadającej o Graktytach – innej formie życia, która rozwija się w dorosłą postać dzięki istnieniu pierwiastków promieniotwórczych. Historia ukazuje obcych w pełnej symbiozie z niszczycielskimi zapędami człowieka: produkcją bomby atomowej czy też śmiercionośnych izotopów; wszystko to stanowi podstawę do rozwoju przybyszy, przez co wcale nie muszą oni decydować się ani na inwazję na Ziemię, ani też żadne podstępy – zwyczajnie czekają, aż ludzie pozabijają się sami. Ten zabarwiony problemami cywilizacji poddźwięk słychać tez poniekąd w „Egipskim kocie”, który stanowi rozważania nad potęgą wiedzy starożytnych kapłanów, przerastającą niejednokrotnie tę nam współczesną. Także w tytułowym „Jadzie mantezji” pojawia się motyw cywilizacji i społeczeństwa, choć tu już chodzi o chęć sterowania ludźmi za pomocą zdobytej na obcej planecie usypiającej substancji, wytwarzanej przez pewne zwierzę – tytułową mantezję – i wstrzykiwanej ewentualnemu intruzowi w chwili zagrożenia. Tu dotknięty został kolejny motyw s-f, na który natkniemy się czytając opowiadania Zajdla – obce planety i badanie kosmosu. „Ciemność” to humorystyczna historyjka o kosmonaucie, który, nieświadomy czarnego osadu wytrąconego na szybce hełmu, odbiera obcy mu świat w sposób nie przystający do rzeczywistości. Z kolei „Robot nr 3” to opowiadanie naznaczone intrygą o posmaku kryminału, w którym podczas misji na planetę Uran dochodzi do niebezpiecznych sytuacji z udziałem robotów… Proza A. J. Zajdla stanowi dobry przykład nieskomplikowanej fabuły o niecodziennych pomysłach i zaskakujących puentach, w których rozwiązania fantastyczne dodają kolorytu i pobudzają wyobraźnię czytelnika.

Zawiera opowiadania:1.  Egipski kot, 2. Dziwny nieznany świat, 3. Feniks, 4. Próba, 5. Epidemia, 6. Studnia, 7. Robot numer trzy, 8. Ciemność, 9. Jad Mantezji

Lalande 21185 / Janusz Andrzej Zajdel

lalandeWarszawa: Nasza Księgarnia, 1966,- s. 229

Informacje dodatkowe
nakład: 10.277, ilustracje: Wilbik Teresa
Inne wydania: –
Tłumaczenia: –

Jest to jedyna powieść Zajdla dla młodzieży. Astrolot „Cyklop” po 18 latach podróży dociera do złożonego z 4 planet układu Lalande 21185. Wśród załogi są też dzieci, urodzone już na statku kosmicznym, które nigdy nie widziały żadnej planety. Po lądowaniu na jednej z planet – Orfie – zaczynają się dziać rzeczy, które nadadzą rytm całej reszcie powieści. „Lalande…” to charakterystyczna proza lat 60-tych, w której istotne tło do rozważań nad człowiekiem i cywilizacją stanowi barwna przyroda obcych globów, pełna przygód akcja, oraz – co nieodzowne – kontakt z fauną i florą tych światów, wreszcie z Obcymi. Tu jednak nie poznajemy ich, choć oczywiście istnieją i wywierają wpływ na zachowania głównych bohaterów. Powieść Zajdla jest bezpretensjonalną historią i choć dotychczasowy brak wznowień może wskazywać na nieco niższy poziom literacki od pozostałych dzieł autora, to jednak nie powinno się zapominać, iż jest to powieść dla dzieci, a zadaniem takich powieści jest niesienie przede wszystkim dobrej zabawy i przygody, którą pamięta się potem jeszcze długie chwile.

Limes inferior / Janusz Andrzej Zajdel

Warszawa: Iskry, 1982, s. 180, [Fantastyka-Przygoda]

Informacje dodatkowe:
ilustracje: Hałajkiewicz Kazimierz
nakład: 40.000
ISBN: 83-207-0511-8
inne wydania: 1982 (Warszawa: Iskry); 1997, 2010 (Supernowa); 2011 (audiobook)
Tłumaczenia: de I. „Limes inferior : Roman” / Janusz A. Zajdel.- Lepzig: Reclam, 1993 (okładka); cz II. „Limes inferior” / Janusz A. Zajdel.- Praha: Odeon, 1989 (okładka); III. „Limes inferior” / Janusz A. Zajdel.- Praha: Triton, 2012 (okładka); ru IV. „Предел” / Януш Зайдель.- Moskva: Orbita, 1989 [Detektiv] (okładka); by V. „Предел” / Януш Зайдель.- Mińsk: KLF Podsolnecznik, 2015 (okładka)

W każdym systemie trzeba sobie jakoś radzić. A to oznacza, że wpierw trzeba się stać jego częścią, choć w niewielkim stopniu. System również potrzebuje takich, którzy usiłują go podkopać, potrzebują wroga i zwolenników. Sneer, bohater powieści Zajdla, jest jednym z wielu kombinatorów, przystosowanym do panujących struktur Argolandu, podzielonym na klasy (od szóstaków do zerowców), utworzonych na podstawie przydatności intelektualnej. Postępujący automatyzm i technicyzacja codzienności mogłyby w zasadzie być elementem rozpoznawczym współczesności. Rozleniwionymi i stępionymi umysłami łatwiej sterować, a niewielka społeczność zerowców (czy może raczej ich odłamu – nadzerowców) daje pewną równowagę. Sneer jest lifterem – specjalistą od „podbijania” klas (np. z dwojaka na jedynaka), doskonale jednak zdając sobie sprawę ze schematyzmu życia i iluzoryczności walorów takiej czy innej klasy. Dla kogo jednak ten system został stworzony? „Przed kim, u licha, grana jest ta komedia?”. Niemożliwe, jak próbuje analizować Adi Cherryson (alias Sneer), żeby Argolandem kierowali sami obłąkańcy! Kanon polskiej fantastyki socjologicznej.

Recenzje książki (zagraniczne):

  • Nejlepší román Janusze Zajdela / Pavel Vachtl.- [w:] „Ikarie”, 1990, nr 5, s. 62

List pożegnalny / Janusz A. Zajdel

Warszawa: Alfa, 1989, s. 199

Informacje dodatkowe
ISBN: 83-7001-189-6
Inne wydania: –
Okładka: Tofil Jacek
Tłumaczenia:
 –

To wyjątkowa pozycja, dopełniająca literacki (i nie tylko) wizerunek najbardziej znanego polskiego twórcy fantastyki socjologicznej. Na książkę składają się teksty dwojakiego rodzaju: część z nich to opowiadania autora (często po raz pierwszy drukowane w książce) oraz konspekty nienapisanych książek, a część to teksty dotyczące sylwetki pisarza. W próbkach prozatorskich dość często występuje motyw eksperymentu naukowego. W otwierającym antologię opowiadaniu pt. „Ekstrapolowany koniec świata” autor dotyka ważnego problemu postępu technologicznego jako wyroku śmierci wydanego na ludzkość. Pytanie zatem brzmi: czy pozbyć się tych, którzy swoją przeciętnością umysłu hamują kontrolowany postęp, czyniąc go chaotycznym i prowadzącym do zagłady, czy też… unicestwić tych, którzy go tworzą? Z nauką wiąże się „Towarzysz podróży”, w którym stykamy się z napędem hiperprzestrzennym oraz „Druga strona lustra” z eksperymentami z antymaterią i antyprzestrzenią. Kilka tekstów ukazuje nam oryginalny wizerunek robota: w „Źle o nieobecnych” rodzi się bunt maszyn, natomiast w „Śmierci Karola” mamy okazję przyjrzeć się cybernetycznemu ochroniarzowi pracowniczemu, co z kolei naprowadza czytelnika na kolejny obszar eksploatowany w zbiorze, czyli BHP: w „Błędzie pilota” jednym z bohaterów jest przedstawiciel Związku Zawodowego Pracowników Kosmosu, natomiast w „Pigułce bezpieczeństwa” okazuje się, że preparat mający powodować wzmożoną uwagę przy podejmowaniu rozmaitych czynności na pokładzie statku kosmicznego, potrafi spowodować nadwrażliwość na najdrobniejszy nawet błąd czy usterkę. Nie brakuje też klasycznych dla Zajdla tematów, a więc odwołań do społeczeństw przyszłości w „Wyższych racjach” (w aluzjach do znanej autorowi opresyjności systemu), czy też reprezentantów obcych cywilizacji – choćby w tytułowym „Liście pożegnalnym”, będącym listem od kosmitów, wyrajającym głębokie rozczarowanie człowiekiem i jego cywilizacją. Dopełnieniem może być pełne humoru opowiadanko „Satelita”, o tym, jak to można pomylić teleskop z… butelką wódki.
Drugą część stanowią fragmenty powieści „Drugie spojrzenie na planetę Ksi” oraz konspekty powieści napisanych i nienapisanych. Całość dopełnia wspomnienie Macieja Parowskiego o pisarzu oraz wyczerpująca bibliografia utworów Zajdla włącznie z przekładami na obce języki.

Zawartość: 1. Janusz Zajdel o sobie, 2. Ekstrapolowany koniec świata, 3. Druga strona lustra, 4. Towarzysz podróży, 5. Źle o nieobecnych, 6. Satelita, 7. Kolejność umierania, 8. Śmierć Karola, 9. List pożegnalny, 10. Inspekcja, 11. Pigułka bezpieczeństwa, 12. Błąd pilota, 13. Śmieszna sprawa, 14. Adaptacja, 15. Pełnia bytu, 16. Wyższe racje, 17. Utopia, 18. Chrzest bojowy, 19. Wyjątkowo trudny teren, 20. Drugie spojrzenie na planetę Ksi (fragmenty), 21. Konspekty powieści napisanych, 22. Konspekty powieści nie napisanych, 23. JANUSZ i my (wspomnienie Macieja Parowskiego), 24. Bibliografia twórczości Janusza A. Zajdla (z przekładami).

Ogon diabła / Janusz A. Zajdel

Warszawa: KAW, 1982,  s. 223.- [Fantazja – Przygoda – Rozrywka]

Informacje dodatkowe
ISBN: –
Nakład: 100.350
Inne wydania: –
Okładka: Andrzejewski Waldemar
Tłumaczenia:
 –

Kolejny zbiór opowiadań jednego z najbardziej znanych twórców SF w Polsce. Jak zwykle historie zaprezentowane czytelnikowi są zróżnicowane, ale każdy z nich dzielnie reprezentuje klasyczną fantastykę naukową. Do takich niewątpliwie należy eksperyment naukowy, który jest wiodącym wątkiem kilku tekstów, min. „Relacji z pierwszej ręki”, w którym ujawnia się osobista relacja eksperymentatora ze sztucznie wygenerowanym elementem eksperymentu. W opowiadaniu „Eksperyment” zabawa nauką wybiega w daleką przestrzeń – w próby rozszczepienia galaktyk. Z kolei w tytułowym „Ogonie diabła” bohater bada zjawisko nazywane efektem diabelskiego ogona, całkiem pospolitego w codziennym życiu i polegającego na „zapodziewaniu się” rozmaitych przedmiotów. Kolejnym elementem jest obcy, występujący w fabule wspomnianego już tekstu „Eksperyment” (eksperyment rozszczepienia galaktyk widziany jest oczami obcych), czy też w opowiadaniu „Dżuma, cholera i ciężka grypa”, zadające pytanie, czy kosmiczna śmieciarka może trafić na przedstawicieli innych cywilizacji. Ciekawym tekstem jest „Stan spoczynku” opowiadający o wizycie na planecie Otia, na której garstka tubylców tłumaczy bohaterowi sytuację społeczną otiańskiej cywilizacji, kierowanej przez komputerowy System, jaki niegdyś sami stworzyli w celu samouszczęśliwienia. W „Metodzie laboratoryjnej” mamy z kolei specyficzną metodę badania obcych cywilizacji: zwabianie ich na Ziemię, na poligon Instytutu Badań Obcych Cywilizacji, i dokonywanie na nich obserwacji. Podróż w czasie to następny motyw, do którego Zajdel przyzwyczaił czytelnika; dość wspomnieć o opowiadaniu pt. „Telechronopator”, które stanowi ciekawe spojrzenie na przemieszczanie się w czasie z wykorzystaniem mechanizmów telepatii. Autor nie stroni też od eksploracji kosmosu: w „Awarii” mamy do czynienia z historią, w której wskutek awarii urządzeń witalizujących zachwiany zostaje system anabiozy na pokładzie statku, który odbywa eksperymentalny lot pokoleniowy do Tau Ceti. Trochę też w tomie emocji: z dawką humoru spotkamy się w „Epizodzie bez następstw” – utrzymanej w duchu dänikenowskim nowelce podającej „prawdziwą” genezę powstania egipskich piramid. Niejako w nastrojowej kontrze stoją „Psy Agenora”, w których samotność i beznadzieja ostatniego nadzorcy składowiska odpadów promieniotwórczych splata się z trudnymi wyborami i melancholijna atmosferą.

Zawiera opowiadania: 1. Relacja z pierwszej ręki, 2. Telechronopator, 3. Stan spoczynku, 4. Eksperyment, 5. Po balu, 6. Awaria, 7. Dżuma, cholera i ciężka grypa, 8. Uranofagia, 9. Woda życia, 10. …et in pulverem reverteris, 11. Felicitas, 12. Psy Agenora, 13. Epizod bez następstw, 14. Dzień liftera (fragm. powieści), 15. Raport z piwnicy, 16. Matoda laboratoryjna, 17. Skok dodatni, 18. Ogon diabła.

Paradyzja / Janusz Andrzej Zajdel

paradyzjaWarszawa: Iskry, 1984.- s. 141.- [Fantastyka-Przygoda]

Informacje dodatkowe
nakład: 50.000
ISBN: 83-207-0700-5
projekt okładki: Hałajkiewicz Kazimierz
Inne wydania: 2004 (Supernowa)
Tłumaczenia: cz I. „Edenie” / Janusz Andrzej Zajdel.- Praha: Albatros, 2000 (okładka)

To jedna z ważniejszych powieści socjologicznych w polskiej fantastyce powojennej. Jej uniwersalizm jest tak wyraźny, że sięgają po nią i dziś ludzie młodzi, by doszukać się w niej odniesień do współczesnego świata. Tytułowa Paradyzja jest sztuczną kolonią obiegającą planetę Tartar, nie utrzymującą od stu lat kontaktów z Ziemią. Panuje na niej odrębny ustrój społeczny, przy pierwszym zetknięciu niezrozumiały, wręcz groteskowy. Paradyzyjska propaganda kształtuje w obywatelach obraz Ziemi zgoła nieprzyjazny: w każdym momencie możliwy jest atak ze strony Ziemian, którzy jakoby Paradyzji nienawidzą. Bohaterem powieści jest Rinah, który pragnie napisać reportaż o sztucznej kolonii (na Paradyzji zabronione są książki w swej klasycznej postaci, można tworzyć i konsumować jedynie książki audiowizualne). Od razu zderza się z niecodzienną dla niego rzeczywistością Paradyzji; nieużywanie papieru jest tylko jednym z wielu przykładów na to, że Paradyzyjczycy wykształcili mocno odrębny sposób na postrzeganie i kreowanie (jeśli w ogóle to możliwe w takim miejscu) otaczającego świata. Rinah obserwuje też (i przecież uczestniczy) dziwny sposób na koegzystencję mieszkańców: są to przezroczyste ściany mieszkań, będące – w pielęgnowanej przez rządzących opinii społecznej – swojego rodzaju wizytówką uczciwości obywatelskiej. Przeciwwagą do założeń władzy staje się sposób porozumiewania się mieszkańców owych przezroczystych pokoików: za pomocą metafor lub niejasnej w przekazie poezji. Książka porusza szalenie istotne kwestie, nie tylko dla czytelnika lat 80-tych XX wieku, np. czy wiedza o oszustwie zgotowanym społeczeństwu przez rządzących może wyzwolić w nim chęć buntu, czy jedynie stan przygnębienia i w rezultacie – rezygnacji? Dość ważna kwestia poruszona jest też w rozmowie z paradyzyjskim socjologiem Zebem, która ma wyjaśnić niektóre aspekty kontroli w kolonii: jest to kwestia systemu zabezpieczeń a także problem pojmowania kary, czyli w tym przypadku przyznawania ujemnych punktów, wpływającego na obniżenie wskaźnika SC (Stopnia Człowieczeństwa). „Paradyzja” to nie tylko obraz otumanionego społeczeństwa, ale – co jak zwykle idzie w parze – także i ogarniętego paranoją rządu, który ukrywa nawet w tajemnicy orbitę Paradyzji. Słowem: cenzura, zakazy, wymuszana lojalność – wszystko to, co w dzisiejszym świecie może i nie jest oficjalnie i jawnie przedstawianym problemem, ale mimo wszystko wciąż globalnym.
Na podstawie książki zrealizowano spektakl telewizyjny o tym samym tytule w roku 1986, w reż. Macieja de Korczaka-Leszczyńskiego, w którym główną rolę zagrał Artur Barciś.

Recenzje książki:

  • Rajski koszmar / Leszek Bugajski.- [w:] Fantastyka, 1985, nr 4, s. 50

Prawo do powrotu / Janusz Andrzej Zajdel

prawo_do_powrotuWarszawa: Nasza Księgarnia, 1975.- s. 222

Informacje dodatkowe
nakład: ?, ilustracje: Bieńkowski Andrzej
Inne wydania: 1978, 1988 (Nasza Księgarnia)
Tłumaczenia: cz I. „Právo na návrat” / Janusz Andrzej Zajdel.- [w:] „Pozemšťané a mimozemšťané”.- Praha: Svoboda, 1981.- [Členská Knižnice. Science Fiction] (okładka); de II. „Unterwegs zum Kalten Stern : Wissenschaftlich-phantastische Erzählung” / Janusz Andrzej Zajdel.- Berlin: Verlag Neues Leben, 1979.- [Kompaß-Bücherei] (okładka)

Janusz Zajdel, prócz dających mu sławę książek social-fiction, pokazał też swoją literacką sprawność w powieściach trzymających się bliżej tak często eksploatowanych podróży międzygwiazdowych. Jego „Prawo do powrotu” jest historią załogi astrolotu, który zostaje nieoczekiwanie przejęty przez coś lub kogoś, kogo dowódca statku – Kamil – próbuje początkowo bezskutecznie rozszyfrować. Kryminalny wątek w postaci usypiania załogi, rozregulowywania sprzętu nawigacyjnego, albo domniemany bunt pokładowego komputera, dodają książce smaczku, będącego zrozumiałą częścią awanturniczej miejscami atmosfery powieści. Książka należy do czystego nurtu science-fiction; mamy więc podróż międzygwiezdną, obecność robotów, obce planety i samych Obcych… Przygodowa rozrywka dla tych, którzy chcą poznać jednego z mistrzów polskiej s-f w trochę innym wydaniu.

Przejście przez lustro / Janusz Andrzej Zajdel

Warszawa: Iskry, 1975, s. 309, [Fantastyka-Przygoda]

Informacje dodatkowe:
okładka: Hałajkiewicz Kazimierz
nakład: 40.275
ISBN: –
inne wydania: –
Tłumaczenia: 

Wiele z zamieszczonych w tomie opowiadań ukazało się w latach 1965-1973 pod postacią pierwodruków w takich czasopismach jak Astronautyka, Płomyk, Młody Technik czy Horyzonty Techniki, a więc są to dokonania mające związek z poprzednim okresem twórczości pisarza. Tak jak w innych tekstach Zajdla dominują tu konwencjonalne rozwiązania fabularne, przynoszące zarówno posmak przygody, jak i naukowe dociekania spragnionych tej przygody bohaterów. Przepełniona humorem jest historia kosmonauty, który odkrywa na niewielkiej planecie krzewy porosłe malutkimi owocami, które okazują się być istotami rozumnymi („Apetyt na śliwki”). To pełne lekkiego, ale i szyderczego humoru opowiadanie mówi w sugestywny sposób o tym, jak bardzo jesteśmy ślepi na istnienie odmiennych form życia. Dobry humor dopisuje też Autorowi w tekście „Porządek musi być” – w tej niepozbawionej głębszej refleksji historii możliwość kontaktu z Obcym zdaje się zanikać z uwagi na… długość życia, jaka w dość znaczny sposób uwidacznia się między ludźmi i przedstawicielami obcej cywilizacji. Wątek Obcego występuje też w „Buncie” – kolejnym dowcipnym opowiadaniu, w którym obserwujemy kontakt z cywilizacją złożoną z dwóch rodzajów istot: Muskulatów (o wielkich ciałach i małych główkach) oraz Megacefalów (o dużych głowach i małych ciałkach, osadzonych na barkach Muskulatów). W tomie opowiadań nie brakuje, rzecz jasna, podróży: zarówno tych w czasie („Tam i z powrotem”) jak i przestrzeni. „Zjawa” to opowiadanie o posmaku horroru, którego banalne zakończenie nijak się ma do panującego wcześniej pełnego grozy napięcia. W przestrzeni kosmicznej tudzież na obcych planetach znajdziemy się też pośrednio w „Diabelskim młynie” (eksperymenty na stacji kosmicznej dotyczące określenia wpływu promieniowania na organizmy żywe), w „Czwartym rodzaju równowagi” oraz w „Tau Wieloryba”, gdzie załoga trafia na dziwny glob o bardzo małej gęstości i ponadnaturalną prędkością rotacji. I na koniec, nie zapomniał Zajdel o eksperymencie naukowym: w tytułowym „Przejściu przez lustro” mamy doświadczenia z pogranicza magii i nauki, mające wykreować świat odwrotny, odbity w lustrze. Z kolei w klimacie szpitala osadzone jest jedno z dłuższych opowiadań pt. „Metoda doktora Quina”, przedstawiające swojego rodzaju klinikę psychiatryczną i osadzonych w niej powracających z długich podróży kosmonautów. W atmosferze „leczniczym” pozostaje też „Konsensor” – opowiadanie, w którym genialny wynalazek kolegi po fachu pozwala lekarzowi odczuwać dolegliwości swoich pacjentów, co stanowi może i techniczny postęp ale jest też jednocześnie niezmiernie uciążliwe dla… samego badającego.

Zawiera opowiadania: 1. Tam i z powrotem, 2. Diabelski młyn, 3. Blisko słońca, 4. Bunt, 5. Przejście przez lustro, 6. Czwarty rodzaj równowagi, 7. Porządek musi być, 8.Tau wieloryba, 9. Skorpion, 10. Zjawa, 11. Sami, 12. Metoda doktora Quina, 12. Apetyt na śliwki, 13. Dyżur, 14. Konsensor, 15. Kontakt, 16. Towarzysz podróży.

Wyjście z cienia / Janusz Andrzej Zajdel

wyjscie_z_cieniaWarszawa: Czytelnik, 1983,- s. 145.- [Seria z Kosmonautą]

Informacje dodatkowe
nakład: 50.320
ISBN: 83-07-00825-5
projekt okładki: Bokiewicz Jan
Inne wydania: 1990 (Kraków: Lietrackie); 2001 (Warszawa: Prószyński i S-ka); 2007 (Warszawa: SuperNOWA)
Tłumaczenia:

Świat jest już inny. Chociaż sprawia wrażenie normalnego bytu, w pokoju i stabilizacji. To czas, w którym niby wszystko jest proste, a jednak u niektórych pojawia się nieokreślony lęk. Przed czym? Otóż, jak w większości powieści Zajdla, chodzi o ubezwłasnowolnienie społeczeństwa i jednostki. Powieść znanego twórcy fantastyki socjologicznej to historia kontaktu z obcą cywilizacją, ale nie jest to ani inwazja, ani też zwykła próba kontaktu. Po pierwsze ów kontakt obcy nawiązali sobie sami, po drugie zaś – przylecieli oni na Ziemię, by… uszczęśliwić nas na siłę. Wydawać by się mogło, że życie w takich okolicznościach pozbawione jest jakichś poważniejszych wyborów, skoro „ci z góry” o wszystko są w stanie zadbać. A jednak istnieje grupa ludzi, która woli samodzielnie tworzyć swoją rzeczywistość. Mieszkańcy Proximy Centauri (czyli Proksowie) czuwają na orbicie okołoziemskiej, by nie dopuścić do ataku na planetę i jednocześnie – jak Wielki Brat – podglądają poczynania społeczeństwa, i choć nie muszą teoretycznie ingerować, to jednak zostawiają sobie taką możliwość. Chłopiec o imieniu Tim – bohater książki – zauważa niedoskonałości w tak „odmalowanej” rzeczywistości i razem z innymi angażuje się w swoisty ruch oporu… Książka Zajdla to znakomita, pełna sensacji i narracyjnego tempa historia, nawiązująca w oczywisty sposób do minionej epoki i obecności obcych sił w naszym kraju. Mamy tu podziały terytorialne, na tzw. kwadraty, co ma odizolować mieszkańców i utrudnić komunikację. Dość szokującą decyzją obcych jest tępienie mrówek oraz szerzenie propagandy, jakoby te owady w ogóle nie istniały…
Pomysł na wprowadzenie do historii mrówek zaczerpnął Janusz Zajdel z opowiadania Julii Nideckiej pt. „Solidarność”, umieszczonego w zbiorze „Goniący za słońcem”.

Recenzje książki:

  • Jak załatwić nieboszczyka / [Kunktator].- [w:] Fantastyka, 1991, nr 5, s. 67
  • Mrowienie w palcach / Marek Oramus.- [w:] „Wyposażenie osobiste” / Marek Oramus.- Warszawa: Iskry, 1987, s. 93-96
  • Z… jak Zajdel / Andrzej Niewiadowski.- [w:] Fantastyka, 1984, nr 3, s. 57
Książki wg autorów