Dookoła tyle cudów : opowiadania fantastyczne / Czesław Chruszczewski

Poznań: Poznańskie, 1973,- s. 197

Informacje dodatkowe
nakład: 20.270, projekt okładki: Cendrowski Henryk
Inne wydania: –
Tłumaczenia: przekłady poszczególnych opowiadań w biogramie autora.

Utwory z niniejszego tomu mogłyby uchodzić za całkiem udaną reprezentację baśni, na pewno nie literatury s-f, gdyby nie trzy, może cztery teksty, którym stosunkowo blisko do fantastyki naukowej. Myślę tu np. o „Zielonych włosach” (kontakt z przedstawicielami innej cywilizacji), „Zupełnie nieznanej planecie”, na której ląduje dwójka ludzi, którzy spotykają repliki istniejących na Ziemi budynków i którzy stają się matrycami własnych kopii. Do s-f można by też zaliczyć „Nic nowego pod słońcem”, gdzie jednak kontakt z Obcym jest chyba mniej istotny od poetyckiej oprawy, do złudzenia przypominającej japońskie haiku. Pozostała część tomu to opowiadania lawirujące pomiędzy szeroko pojmowaną fantastyką a baśniowością. W „Latającym dywanie” mamy występy iluzjonistyczne polegające na wprawianiu delikwenta w stan powodujący ułudę podróży kosmicznej, w „Romansie kosmicznym” jest miłość, seks, walka płci i problemy cywilizacyjne na poziomie metafizycznym, w „Dookoła tyle cudów” na modłę „Alicji w krainie czarów” jesteśmy świadkami niewytłumaczalnego wzrostu i zmniejszania się głównego bohatera (treść jest ujęta w ramy sztuki scenicznej, podobnie jak w innym opowiadaniu „Był sobie król”). Trzy inne opowiadania łączy ten sam bohater – bajkolog Trikor: „Trzy miasta” to baśniowa historia człowieka, który odwiedza pewne miasto w trzech różnych czasach, a w każdej z części poruszane są ważne kwestie dotyczące min. zła, ludzkich emocji i cywilizacji. „Jasna smuga”, w której trochę jest Witkacego i trochę Carrolla, to trochę groteskowa opowieść o smudze światła oddzielającej cienie od jasności, w której wszyscy są szczęśliwi, w przeciwieństwie do cieni, gdzie czai się strach. „Czerwony kapturek” natomiast opowiada jak pan Trikor ukazuje totalne odwrócenie ról w baśni o Kapturku. Do „Jasnej smugi” podobne jest nieco inne opowiadanie pt. „Most” – klimatyczna historia ze sporą dawką oniryzmu: senność i baśniowość w dwu światach, jednym pełnym słońca i drugim pełnym cienia oraz człowiek dokonujący wyboru pomiędzy nimi. Chruszczewski nazywany bywa polskim Ray’em Bradburym. Nie bez powodu; jego fantastyka posiada rzadko spotykany w tego rodzaju literaturze pierwiastek poezji, poruszającej nasze najsubtelniejsze zmysły.

Zawiera opowiadania: 1. Zielone włosy, 2. Latający dywan, 3. Trzy miasta: -Miasto, które było (Zbuntowany anioł), -Miasto, które jest (Bajeczny bank), -Miasto, które będzie (Tunel), 4. Jasna smuga, 5. Czerwony Kapturek, 6. Zupełnie nieznana planeta, 7. Most, 8. Romans kosmiczny, 9. Nic nowego pod słońcem, 10. Dookoła tyle cudów, 11. Był sobie król